اثربخشی دارو درمانگری، پسخوراند عصبی و درمان ترکیبی بر فراخنای حافظه کودکان دچار نارسایی توجه و فزون کنشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب

2 دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

چکیده

 هدف: هدف پژوهش تعیین اثربخشی دارو درمانگری در مقایسه با پسخوراند عصبی و درمان ترکیبی بر فراخنای حافظه کودکان دچار نارسایی ­توجه و فزون ­کنشی بود. روش: روش پژوهش شبه آزمایشی با گروه گواه و طرح پیش آزمون، پس آزمون، پیگیری سه­ ماهه و جامعه آماری 118 نفر از کودکان 6 تا 11 ساله دارای اختلال نارسایی ­توجه/فزون ­کنشی بود که در زمستان سال 1396 به مرکز مشاوره شاهد و ایثارگر جنوب شرق تهران مراجعه کرده بودند. از این جامعه 80 کودک که در آزمون فراخنای حافظه هوش نسخه چهار وکسلر کودکان 2003، یک نمره انحراف معیار پایین­تر از میانگین برابر با 30/7 را کسب کرده بودند و ملاک­های ورود به پژوهش را داشتند؛ به‌صورت در دسترس انتخاب و به‌صورت تصادفی، در سه گروه آزمایش و یک گروه گواه کاربندی شدند. گروه­های آزمایشی در  25 جلسه 40 دقیقه­ای هر هفته دو جلسه تحت مداخله­های دارو درمانگری با قرص ریتالین، برنامه پسخوراند عصبی لوبار (2013) و درمان ترکیبی قرار گرفتند.  یافته­ها: نتایج نشان داد که مداخله­های دارو درمانگری (50/23 =F، 001/0 =P)، پسخوراند عصبی (20/30 =F، 001/0 =P)و درمان ترکیبی (42 =F، 001/0 =P) فراخنای­ حافظه کودکان دچار نارسایی توجه/فزون کنشی را افزایش داده­اند و مقایسه درمان­ها نشان داد که درمان ترکیبی تأثیر بیشتری نسبت به دو درمان دیگر دارد و این تأثیر در هر سه روش درمانی در مرحله پیگیری پایدار مانده است. نتیجه­گیری: از آنجا که درمان ترکیبی منجر به افزایش فراخنای حافظه کودکان می­شود و از سوی دیگر هم شامل دارو درمانگری و هم پسخوراند عصبی است؛ از این رو، می­توان آن را روش مؤثرتری نسبت به دو درمان دیگر در افزایش فراخنای حافظه کودکان دچار نارسایی توجه/فزون کنشی به شمار آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of medication, neurofeedback and combination therapy on memory space of children with attention deficit/hyperactivity disorder (ADHD)

نویسندگان [English]

  • Leila Nazemzadeh 1
  • Hasan Shams Esfandabad 2
1 ISLAMIC AZAD UNIVERSITY SOUTH THEHRAN BRANCH
2 Emam Khomeiny University, Ghazvin
چکیده [English]

Aim: This study aims to determine the efficacy of drug therapy in comparison
with Neurological Feedback vs a combination of both on the memory of
children with attention deficit/ hyperactivity disorder (ADHD). Method: The
method was quasi-experimental with control group and pre-test, post-test, and
three a three month follow-up. The statistical population included 118 children
aged six to eleven years with ADHD who were referred to the Shahed and
Isargar Center in South East of Tehran in winter 2017. From this population,
80 children who received low scores in 4
th edition of Wechsler Intelligence
Memory Test, 2003 and had met research criteria were selected and randomly
divided into three experimental and one control groups. The experimental
groups underwent medication therapy with Ritalin tablets, Lubar’s (2013)
Neurological Feedback Program, and combination therapy in 25 sessions of 40
minutes twice a week. Results: Results showed that medication therapy (F=
23.51, P= 0.001), Neurological Feedback (F= 30.20, P= 0.001) and
combination therapy (F= 42, P= 0.001) had a significant incremental effect the
memory of children with ADHD. However comparisons of treatments showed
that combination therapy had a greater effect than the other two treatments, and
this effect remained stable for all three treatments at the follow up period.
Conclusion: Since combination therapy leads to increased memory of the
children with ADHD and on the other hand, it includes both drug therapy and
neurological feedback; hence, it can be considered as a more effective treatment
than other treatments in increasing the memory of children with ADHD.

کلیدواژه‌ها [English]

  • attention deficit
  • hyperactivity
  • medication
  • memory space
  • Neurofeedback

مراجع

  1. جدیدی، محسن.، احدی، حسن.، خوشابی، کتایون.، و فرخی، نورعلی. (1390). مقایسه اثربخشی مداخله نوروفیدبک و ریتالین بر مشکلات سلوک و شاخص بیش فعالی. مجله دانشگاه علوم پزشکی همدان، 18(4): 59-53.
  2. خوشابی، کتایون.، شمسایی، مهدی.، جدیدی، محسن.، نیکخواه، حمیدرضا.، بسته حسینی، شهلا.، و ملک خسروی، غفار. (1392). مقایسه تأثیر ریتالین، پسخوراند عصبی، مدیریت والدین و تعامل سه روش بر علائم کلی اختلال کمبود توجه /بیش فعالی و کیفیت رابطه مادر-فرزندی. مجله دانشگاه علوم پزشکی همدان، 20(2): 143-133.
  3. دانش، عصمت.، حکیمی، زهرا.، شمشیری، مینا.، و سلیمی نیا، نرگس. (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های مدیریت رفتار به مادران بر کاهش نشانه‌های اختلال نقص توجه و بیش فعالی کودکانشان. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 9(2 پیاپی 34): 41-25.
  4. دوپل، جرج جی.، و استونز، گری. (1394). اختلال کمبود توجه-بیش فعالی در مدرسه (شیوه‌های ارزیابی و راهبردهای مداخله). ترجمه پروانه محمدخانی و سیروان آسمانی مجد. انتشارات دانژه. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی 2010).
  5. زادخوش، محمد.، غرایاق زندی، حسن.، و حمایت طلب، رسول. (1395). تأثیر تمرینات پسخوراند عصبی بر کاهش اضطراب ورزشی و افزایش عملکرد ورزشکاران. پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی، 7(4): 37-21.
  6. زارع، محبوبه.، آقازیارتی، علی.، ملک شیخی، سمیه.، و شریفی، مسعود. (1397). اثربخشی آموزش ذهن آگاهی در مقایسه با تنظیم هیجان بر سازگاری دانش‌آموزان نوجوان دچار اختلال کاستی توجه/فزون کنشی. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 12(2 پیاپی 46): 222-203.
  7. شهیم، سیما. (1373). مقیاس تجدیدنظر شده هوشی وکسلر برای کودکان/ انطباق و هنجاریابی. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
  8. صادقی، احمد.، ربیعی، محمد.، و عابدی، محمدرضا. (1390). رواسازی و اعتبار سازی چهارمین ویرایش مقیاس هوش وکسلر کودکان. روان‌شناسی تحولی، 7(4): 389- 378.
  9. قلی زاده، زلیخا.، بابا پورخیرالدین، جلیل.، رستمی، رضا.، بیرامی، منصور.، و پورشریفی، حمید. (1389). اثربخشی نوروفیدبک بر حافظه کاری. فصلنامه روان‌شناسی دانشگاه تبریز، 5(2): 100-87.
  10. مارنات، گری-گراث. (1394). راهنمای سنجش روانی برای روان‌شناسان بالینی، مشاوران و روان‌پزشکان. ترجمه حسن پاشا شریفی و محمدرضا نیکخو. انتشارات رشد. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 1997).
  11. محمدلو، هادی.، قربانیان، الهام.، و خانبانی، مهدی. (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های شناختی- اجتماعی بر کاهش نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابله‌ای دانش‌آموزان. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 9(3 پیاپی 35): 113-99.
  12. مدنی، اعظم.، حیدری نسب، لیلا.، یعقوبی، حمید.، و رستمی، رضا. (1394). اثربخشی نوروفیدبک همراه با تکالیف شناختی بر علائم اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی دوره بزرگسالی. فصلنامه روان‌شناسی بالینی، 7(4 پیاپی 28): 70-59.
  13. نجاتی، وحید.، بهرامی، هاجر.، آبروان، مصطفی.، روبن‌ زاده، شرمین.، و مطیعی، حورا. (1392). عملکردهای اجرایی و حافظه کاری در کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی و سالم. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، 15(3): 79-69.
  14. واحدی، حسین.، زرگر، یدالله.، مهرابی زاده هنرمند، مهناز.، و داوودی، ایران. (1393). مقایسه تأثیر درمان پسخوراند عصبی و دارودرمانی بر بهبود عملکرد مداوم در اختلال کمبود توجه/ بیش‌فعالی. مجله دستاوردهای روان‌شناختی، 21(4): 174-161.
  15. References
  16. American academy of child and adolescent psychiatry practice parameter. (2007). Practice parameter for the treatment of children and adolescents with attention deficit/hyperactivity disorder. Journal of the American Academy of child and Adolescent Psychiatry, 46(1): 894-921.Arns, M., Conners, C. K., & Kraemer, H. C. (2013). A decade of EEG theta/beta ratio research in ADHD: a meta-analysis. Journal of Attention Disorders, 17(5): 374-383.
  17. Barkley, R. A. (2011). Barkley Adult ADHD Rating Scale-IV (BAARS-IV). Guilford Press.
  18. Barlow, D. H. (2014). Clinical handbook of psychological disorders: A step-by-step treatment manual. Guilford publications.
  19. Baumeister, S., Wolf, I., Holz, N., Boecker-Schlier, R., Adamo, N., Holtmann, M., & Brandeis, D. (2016). Neurofeedback training effects on inhibitory brain activation in ADHD: A matter of learning? Neuroscience.
  20. Benioudakis, E. S., Kountzaki, S., Batzou, K., Markogiannaki, K., Seliniotaki, T., Darakis, E., & Nestoros, J. N. (2016). Can neurofeedback decrease anxiety and fear in cancer patients? A case study. Postępy Psychiatriii Neurologii, 25(1): 59-65.
  21. Drechsler, R., Straub, M., Doehnert, M., Heinrich, H., Steinhausen, H. C., & Brandeis, D. (2007). Controlled evaluation of a neurofeedback training of slow cortical potentials in children with attention deficit/hyperactivity disorder (ADHD). Behavioral and Brain Functions, 3(1): 35-42.
  22. Faraone, S. V. (2011). Epidemiology of attention deficit hyperactivity disorder. In Tsuang, M.T. Tohen, M.T. Tohen, M. Jones. P. Textbook of Psychiatric Epidemiology (3rd Ed). John Wiley & sons.
  23. Fauzan, N., & Nazaruddin, M. S. (2012). Neurofeedback training to improve neuronal regulation in ADD: A case report. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 32(1): 399-402.
  24. Lenz, D., Krauel, K., Schadow, J., Baving, L., Duzel, E., & Herrmann, C. S. (2008). Enhanced gamma-band activity in ADHD patients lacks correlation with memory performance found in healthy children. Brain research, 123(5): 117-132.
  25. Lubar, J.F. (2013). Neurofeedback for the management of attention deficit disorders. In M.S. Schwarts & F. Andrasik (Eds).Biofeedback: A practitioners guide. New York: The Guilford Press.
  26. Lufi, D., & Parish-Plass, J. (2013). Sport-based group therapy program for boys with ADHD or with other behavioral disorders. Child & Family Behavior Therapy, 33(3): 217-230.
  27. Monastra, V. J. (2009). Parenting children with ADHD: Lessons that medicine cannot teach. Washington, DC: American Psychological Association.
  28. Mongia, M. & Hechtman, L. (2016). Attention-deficit hyperactivity disorder across the lifespan: Review of literature on cognitive behavior therapy. Curr Dev Disord Rep, 3(1): 7-14.
  29. Moriyama, T., Polanczyk, G., & Rohde, L. (2012). National Institute of Developmental Psychiatry for Children and Adolescents. Neurotherapeutics, 14(2): 12-19.
  30. Polanczyk, G. V., Salum, G. A., Sugaya, L. S., Caye, A., and Rohde, L. A. (2015). Annual research review: a meta-analysis of the worldwide prevalence of mental disorders in children and adolescents. Journal of Child Psychol Psychiatry, 56(1): 345–365.
  31. Sheridan, M. A., Hinshaw, S., & D'esposito, M. (2007). Efficiency of the prefrontal cortex during working memory in attention-deficit/hyperactivity disorder. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 46(10): 1357-1366.
  32. Smith, H., Barkley, R. A & Shapiro, J. (2006). Attention-deficit=hyperactivity disorder. In E. J. Mach & R. A. Barkley (Eds.). New York: Guilford.
  33. Sroubek, A., Kelly, M., & Li, X. (2013). Inattentiveness in attention-deficit/hyperactivity disorder. Neuroscience Bulletin, 29(1): 103-110.
  34. Toomey, SL., Sox, CM. Rusinak, D., & Finkelstein, JA. (2012). Why do children with ADHD discontinue their medication? Clin Pediatr (Phila), 51(8):763-769.
  35. Wangler, S., Gevensleben, H., Albrecht, B., Studer, P., Rothenberger, A., Moll, G. H., & Heinrich, H. (2011). Neurofeedback in children with ADHD: specific event-related potential findings of a randomized controlled trial. Clinical Neurophysiology, 122(5): 942-950.
  36. Wechsler D. (2005). Wechsler Intelligence Scale for Children–Fourth Edition: Australian Standardised Edition (WISC-IV Australian). Sydney, NSW: PsychCorp.
  37. Whitaker, A. M., Bell, T. S., Houskamp, B. M., & O'Callaghan, E. T. (2015). A neurodevelopmental approach to understanding memory processes among intellectually gifted youth with attention deficit hyperactivity disorder. Appl Neuropsychol Child, 4(1): 31-40.
  38. Willcutt, E. G. (2012). The prevalence of DSM-IV attention-deficit/hyperactivity disorder: a meta-analytic review. Neurotherapeutics, 9(3): 490-499.
  39. Zotev, V., Yuan, H., Misaki, M., Phillips, R., Young, K. D., Feldner, M. T., & Bodurka, J. (2016). Correlation between amygdala BOLD activity and frontal EEG asymmetry during real-time fMRI neurofeedback training in patients with depression. NeuroImage: Clinical, 11(1): 224-238.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار