الگوی ساختاری رفتار قلدری بر اساس ادراک‌های محیط خانوادگی و ویژگی‌های شخصیتی در نوجوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

هدف: هدف پژوهش تعیین نقش ادراک‌های محیط خانوادگی و ویژگی‌های شخصیتی در رفتار قلدری بود. روش: روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه دانش‌آموزان دوره اول متوسطه شهرستان کامیاران در سال تحصیلی 93-1392 به تعداد 2100 نفر بود. با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای، بر مبنای فرمول کوکران 330 دانش‌آموز شامل 144 دختر و 186 پسر با انتساب متناسب انتخاب شدند و سه پرسشنامه ادراک‌های محیط خانوادگی گرولینک، دسای و ریان 1997، ویژگی‌های شخصیتی آیزنک 1975 و مقیاس قلدری الویس 1996 را تکمیل کردند. پس از حذف 5 پرسشنامه مخدوش، داده‌ها با استفاده از الگوسازی معادله­های ساختاری تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد ضریب مسیر کل بین رفتار قلدری با گرمی پدر (39/0- =β، 01/0=P)، گرمی مادر (67/0- =β، 001/0=P)، حمایت پدر (64/0- =β، 001/0=P)، حمایت مادر (51/- 0=β، 003/0=P)، درگیری پدر (57/0- =β، 002/0=P)، درگیری مادر (67/0- =β، 001/0=P) و ادراک­های محیط خانوادگی (98/0- =β، 01/0=P) با رفتار قلدری منفی و ضریب مسیر کل روان‌پریشی (08/0=β، 01/0=P) و روان‌رنجوری (09/0=β، 001/0=P) و ویژگی­های شخصیتی (28/0=β، 01/0=P) با رفتار قلدری دانش‌آموزان مثبت است. در مقابل ضریب مسیر کل بین درون­گرایی و رفتار قلدری دانش­آموزان معنادار نبود. در تحلیل الگوی ساختاری شاخص‌ها، برازش مناسب الگو را نشان دادند. نتیجه‌گیری: از آنجا ‌که ادراک مثبت فرزندان از محیط خانواده رفتارهای قلدری را کاهش می­دهد پیشنهاد می­شود برنامه­هایی برای آموزش خانواده جهت بهبود کیفیت رابطه والد-فرزندی تدوین و اجرا شود تا رفتارهای قلدرانه نوجوانان کاهش یابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The structural model of bullying behavior based on perception of family environments and personality traits in adolescents

نویسندگان [English]

  • shamsollah Rahmani
  • peyman Yarmohamadzade
  • Ramin Habibi-Kaleybar
M.A. in educational researches, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Aim: The purpose of the present research was to determine the role of perception of family environments and personality characteristics in bullying behavior. Method: The research method was descriptive and correlational and the statistical population included all secondary school students in the city of Kamyaran in the academic year 2013-2014 (N= 2100). Using stratified random sampling and based on Cochran’s formula, 330 students (144 girls and 186 boys) were selected by proportional assignment. Three questionnaires were used: Grolnick, Deci & Ryan’ (1997) perception of parent environments, Eysenck personality test (1975) and Olweus’ bullying scale (1996). After removing three flawed questionnaires, data was analyzed using structural equation modeling. Results: Results showed that total path coefficients among bullying behavior with father warmth (β=-0.39, P=0.01) and mother warmth (β=-0.67, P=0.001), father support (β=-0.64, P=0.001) and mother support (β=-0.51, P=0.003) and father involvement. (β=-0.57, P=0.002) mother involvement (β=-0.67, P=0.001) and perception of parent environments (β=-0.98, P=0.01) with bullying behavior were negative and significant. Total path coefficients among neuroticism (β=0.08, P=0.01), psychoticism (β=0.09, P=0.001) and personality characteristics (β=0.28, P=0.01) were significantly positive with students’ bullying behavior. In the analysis of structural model, all indicators showed a good fit with the model. Conclusion: Given that children’s positive perception of family environments reduce bullying behaviors, it is suggested that programs be developed and implemented for family education with the aim of improving the quality of parent-child relationships so that the risk of adolescents bulling behaviors may be minimized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • adolescent
  • bullying
  • Family
  • perception
  • personality

مراجع

  1. احمدی، حبیب.، و کونانی، سلمان. (1389). اوصاف و ویژگی‌های شخصیتی نوجوانان بزهکار. مجله تعالی حقوق، 2(3): 115-99.
  2. احمدی، سید احمد. (1387). روا‌ن‌شناسی نوجوانی و جوانی. اصفهان: انتشارات مشعل.
  3. بیرامی، منصور.، و علایی، پروانه. (1392). قلدری در مدارس راهنمایی دخترانه: نقش شیوه‌های فرزندپروری و ادراک از محیط عاطفی خانواده. مجله روان‌شناسی مدرسه، 2(3 پیاپی 7): 56-38.
  4. جاودان، موسی. (1393). رابطه خودبازبینی، جو عاطفی خانواده و مهارت‌های زندگی با پرخاشگری نوجوانان پسر. فصلنامه شخصیت و تفاوت‌های فردی، 3(5): 142-125.
  5. حسینی‌دولت‌آبادی، فاطمه.، سعادت، سجاد.، و قاسمی‌جوینه، رضا. (1392). رابطه بین سبک‌های فرزندپروری خودکارامدی و نگرش به بزهکاری در دانش‌آموزان دبیرستانی. پژوهش‌نامه حقوق کیفری، 4(2): 88-67.
  6. حیدری، آرش.، و فولادی، فاطمه. (1390). آزمون کارامدی تئوری فشار در تبیین بزهکاری نوجوانان پسر شهر اهواز. همایش هجوم خاموش، جهاد دانشگاهی استان لرستان. لرستان. خرم‌آباد.
  7. خرازی، سید علی‌نقی.، و کارشکی، حسین. (1388). بررسی رابطه مؤلفه‌های ادراک والدین با راهبردهای یادگیری خودتنظیمی. تازه‌های علوم روان‌شناختی، 11(1): 55-49.
  8. دانش، عصمت.، کاکاوند، علی‌رضا.، سلیمی‌نیا، علی‌رضا.، سابقی، لیلا.، و سهیمی، مهیاس. (1393). رابطه بین پنج عامل شخصیت با شیوه فرزندپروری در مادران کودکان دچار بیش‌فعالی و نقص توجه. اندیشه‌های نوین تربیتی، 7(1): 25-9.
  9. رحیمی، چنگیز.، عباسی، پریناز.، و کشت‌کارقلاتی، سارا. (1393). پیش‌بینی مولفه‌های مختلف پرخاشگری بر اساس پنج عامل عمده شخصیت و جنسیت در دانشجویان. فصلنامه شخصیت و تفاوت‌های فردی، 3(6): 76-49.
  10. رستمی‌نژاد، محمدعلی.، و شوکتی‌راد، احمدرضا. (1395). پیش‌بینی عضویت در شبکه‌های مجازی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان بر اساس سبک‌های فرزندپروری و سازگاری. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 10(2 پیاپی 38): 208-193.
  11. رضایی‌شریف، علی. (1391). پیوند با مدرسه: نظریه‌ها، تحقیقات و روش‌های اندازه‌گیری. تهران: دیار.
  12. زاده‌محمدی، علی.، احمدآبادی، زهره.، و ملکی، قیصر. (1390). رابطه عوامل شخصیت با گرایش به خشونت: نقش میانجی‌گر پایگاه‌ هویت. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 5(1 پیاپی 17): 40-24.
  13. شهریارفر، محمد. (1389). هنجاریابی پرسشنامه قلدری الویس. پایان‌نامه دکترای تخصصی، رشته پزشکی، دانشگاه علوم ‌پزشکی ایران.
  14. عابدینی، زین‌العابدین. (1387). ویژگی‌های شخصیتی مجرمین خطرناک. مجله کارگاه، 2(3): 107-94.
  15. عباسی، سمیرا.، عسگری، زهره.، و مهرابی، طیبه. (1394). بررسی ارتباط سبک فرزندپروری زنان شاغل در مراکز درمانی با اضطراب، گوشه‌گیری و پرخاشگری کودکان پیش دبستانی. پژوهش پرستاری، 10(2 پیاپی 37): 71-63.
  16. عسگرپور، فاطمه.، کربلایی‌محمد‌میگونی، احمد.، و تقی‌لو، صادق. (1394). نقش واسطه‌ای آسیب کودکی در رابطه بین سبک‌های فرزندپروری و تنظیم شناختی انطباقی هیجان در کودکان کار. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 9(1 پیاپی 33): 121-103.
  17. علی‌وردی‌نیا، اکبر.، شارع‌پور، محمود.، و ورمزیار، مهدی. (1387). سرمایه اجتماعی خانواده و بزهکاری. پژوهش زنان، 6(2): 132-107.
  18. عیسی‌زادگان، علی.، امیری، سهراب.، و حافظ‌نیا، محمد. (1394). مقایسه سبک‌های فرزندپروری و آسیب‌های روانی در دختران فراری و عادی. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 9(2): 63-43.
  19. فتحی‌آشتیانی، علی. (1388). آزمون‌های روان‌شناختی-ارزشیابی شخصیت و سلامت روان. تهران: انتشارات بعثت.
  20. فیست، جس.، فیست، گریگوری. جی.، و رابرتس، تامی آن. (1394). نظریه‌های شخصیت. ترجمه یحیی سیدمحمدی. نشر روان. (تاریخ انتشار به‌زبان اصلی، 2013).
  21. کارشکی، حسین.، خرازی، علی‌نقی.، اژه‌ای، جواد.، و قاضی‌طباطبایی، سیدمحمود. (1388). رابطه ادراک‌های محیط خانوادگی، باورهای انگیزشی و یادگیری خودتنظیمی: آزمون یک گروه علی. فصلنامه انجمن ایرانی روان‌شناسی، 13(2): 205-190.
  22. کاکاوند، علی‌رضا.، نظری، فاطمه.، و مشهدی‌فراهانی، ملکه. (1394). رابطه طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه با شیوه‌های فرزندپروری مادران و اختلال‌های بیرونی‌شده فرزندان‌شان. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 9(2 پیاپی 34): 135-115.
  23. نادری، ایمان. (1392). اثربخشی مشاوره‌ گروهی با رویکرد شناختی-رفتاری بر عزت نفس و تعلق به مدرسه‌ دانش‌آموزان قربانی قلدری در مدرسه. پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد، رشته مشاوره، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
  24. نوابخش، مهرداد.، و فتحی، سروش. (1390). شیوه‌های فرزندپروری و سازگاری اجتماعی فرزندان. پژوهش دینی، 6(2 پیاپی 22): 64-33.
  25. Book, A. S., Volk, A. A., & Hosker, A. (2012). Adolescent bullying and personality: An adaptive approach. Personality and Individual Differences, 52(2): 218-223.
  26. Donnon, T. (2010). Understanding how resiliency development influences adolescent bullying and victimization. Canadian Journal of School Psychology, 25(1): 101–113.
  27. Jacobson, C. M., Muehlenkamp, J. J., Miller A. L., & Turner, J. B. (2008). Psychiatric impairment among adolescents engaging in different types of deliberate self-harm. Journal Cling Child Aldoses Psychology, 37(2): 75-363.
  28. Klomek, A. B., Kleinman, M., Altschuler, E., Marrocco, M. A., Amakawa, A., & Madelyn, S, G. (2013). Suicidal adolescents’ experiences with bullying perpetration and victimization during high School as risk factors for later depressionand suicidality. Journal of Adolescent Health, 53(1): 37-42.
  29. Lee, H. Y. & Kim, Y. K. (2011) Gender effect of catechol-o-methyltransferase val158met polymorphism on suicidal behaviour. Neuropsychobiology, 63(3): 82-177.
  30. Postigo, S., Gonzalez, R., Montoya, I., & Ordoñez, A. (2013). Theoretical proposals in bullying research: a review. Anales De Psicologia, 29(1): 413-425.
  31. Rothon, C., Head, J., Klineberg, E., & Stansfeld, S. (2011). Can social support protect bullied adolescennts form adverse outcomes? A prospective study on the effects of bullying on the educational achievement and mental health of adolescents at secondary schools in East London. Journal of Adolescence, 33(2): 579–588.
  32. Rothon, C., Head, J., Klineberg, E., & Stansfeld, S. (2013). Can social support protect bullied adolescents from adverse outcomes? A prospective study on the effects of bullying on the educational achievement and mental health of adolescents at secondary schoolsin East London. Journal of Adolescence, 34(1): 471-483.
  33. Seeds, P. M., Harkness, K. L., & Quilty, L, C. (2010). Parental maltreatment, bullying, and adolescent depression: evidence for the mediating role of perceived social support. Journal Cline Child Idolises Psyches, 39(5): 681-92.
  34. Storer, H, L., Casey, E, A., & Herrenkohl, T, I. (2017). Developing “whole school” bystander interventions: The role of school-settings in influencing adolescent’s responses to dating violence and bullying. Children and Youth Services Review, 18(2): 87-95.
  35. Tasi, M. H., Chen, Y. H., Chen, C. D., Hsiao, C. Y., & Chien, C, H. (2011). Deliberate self-harm by Taiwanese adolescents. Acta Paediatr, 100(11): 117-128.
  36. Vnderbilt, D., & Augustyn, M. (2010). The effects of bulliying. Paediatrics and Child Health, 20(7): 307- 315.
  37. Wang, J., Iannotti, R, J., & Luk, J, W. (2012). Patterns of adolescent bullying behaviors: Physical, verbal, exclusion, rumor, and cyber. Journal of School Psychology, 50(1): 521-534.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار