اثربخشی فرزندپروری مثبت و ذهن‌آگاهی بر رابطه مادر-فرزند سالم و رابطه همشیران در خانواده‌های دارای کودک دچار کاستی توجه/فزون‌کنشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

چکیدههدف: هدف پژوهش تعیین میزان تأثیر آموزش فرزندپروری مثبت در مقایسه با ذهن‌آگاهی بر رابطه مادر-فرزند سالم و رابطه همشیران در خانواده‌های دارای فرزند دچار اختلال کاستی توجه/ فزون‌کنشی بود. روش: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری و جامعه آماری شامل 68 مادر دارای فرزند دچار اختلال کاستی توجه/فزون‌کنشی مراجعه کننده به مراکز مشاوره طراوت، رایان و مهرآوران در شهر اهواز از مهر 1393 تا تیر 1394 بود. 51 مادر بر اساس ملاک‌های پژوهش انتخاب و به­شکل تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه جایگزین شدند. گروه‌های آزمایش 8 جلسه 120 دقیقه‌ای، آموزش مهارت‌های فرزندپروری ساندرز 1999 و ذهن‌آگاهی چاسکالون 2011 را دریافت و هر سه گروه قبل و پایان آموزش و در مرحله پیگیری مقیاس رابطه والد-فرزند پیانتا، 1994 و پرسشنامه رابطه همشیران فرمن و برمستر، 1985 را تکمیل کردند. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل واریانس چندمتغیری استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد دو مداخله فرزندپروری (87/31=F،008/0=P) و ذهن‌آگاهی (87/15=F،04/0=P) بر کیفیت رابطه مادر-فرزند اثر دارند، اما تأثیر برنامه فرزندپروری مثبت بیش‌تر (16=F، 011/0=P) و از نظر تأثیر بر رابطه بین همشیران نیز، تنها مداخله فرزندپروری مثبت مؤثر است (07/20=F، 002/0=P)؛ و این تأثیرها در مرحله پیگیری هم‌چنان پایدار مانده است. نتیجه‌گیری: از آنجا که مداخله خانواده محور فرزندپروری مثبت، سیستم خانواده و تعاملات موجود در آن را به‌شیوه‌ای مستقیم در کانون توجه قرار می‌دهد، می­توان آن را نسبت به مداخله فرد محور ذهن‌آگاهی روش مؤثرتری برای ارتقای ارتباط‌های آسیب‌دیده در خانواده‌های دارای فرزند دچار اختلال کاستی توجه/ فزون‌کنشی به ­شمار آ­ورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparing effectiveness of positive parenting and mindfulness on healthy mother-child and sibling relationship in families with an ADHD child

نویسندگان [English]

  • Sepideh Pourhaydari
  • soodabeh Bassaknejad
  • Iran Davoodi
  • Mahnaz Mehrabizade Honarmand
Ph.D psychology, Shahid Chamran University, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Aim: The purpose of the present research was to determine the effectiveness of positive parenting education compared with mindfulness on healthy mother- child and sibling relationships in families with ADHD children. Method: Research method was semi-experimental with pre-test, post-test and follow-up. Statistical population including 68 mothers with an ADHD child who were referred to three private clinics in Ahvaz in South West Iran, namely, Taravat, Rayan and Mehravaran from October 2014 until June 2015. 51 participants were selected according to research criteria and were arranged randomly in two experimental and one control groups. Experimental groups, received positive parenting skills Sanders 1999 and mindfulness training Chaskalon 2011 in eight sessions of 120 minutes duration each. All  groups completed the parent-child relationship scale Pianta, 1994 and the siblings relationship questionnaire Furman & Buhrmester, 1985 in pre-test, post-test and follow-up. The data was analyzed by MANONA. Results: Results showed that the two interventions positive parenting program (F= 31.87, P=0.008) and mindfulness (F=15.87, P=0.04) were effective on increasing the quality of healthy parent- child relationship, but positive parenting program had a more positive effect on mother-child relationship (F=16.00, P=0.011). In siblings relationship only the positive parenting program was effective (F=20.07, P=0.002). Moreover, these results remained constant at follow-up. Conclusion: Positive parenting intervention as a family-focused method concerns the Family system and interactions and is more effective compared to the more person oriented method of mindfulness in improving impaired relationships in families with ADHD child.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mindfulness
  • mother
  • positive
  • siblings
  • Stress

مراجع

  1. منابع
  2. آقامحمدی، سعید.، مظاهری‌تهرانی، محمد.، و طهماسیان، کارینه. (1391). تأثیر آموزش مدیریت روابط همشیران به مادران بر بهبود روابط همشیران. مجموعه مقاله‌های چهارمین کنگره انجمن روان‌شناسی ایران. تهران، دانشگاه شهید بهشتی تهران. 119-118.
  3. بلالی، رقیه.، و آقایوسفی، علی‌رضا. (1390). اثربخشی برنامه آموزش والدین بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 5(4 پیاپی 20): 73-59.
  4. پوربافرانی، معصومه.، اعتمادی، عذرا.، و جزایری، رضوان‌السادات. (1393). بررسی تأثیر آموزش فرزندپروری قاطعانه بر کاهش تعارض دختر با مادر و افزایش سلامت روان دختران نوجوان. فصلنامه پژوهش در سلامت روا‌ن‌شناختی، 8(2 پیاپی 30): 40-31.
  5. دادستان، پریرخ. (1391). روان‌شناسی مرضی تحولی از کودکی تا بزرگ‌سالی. تهران: انتشارات سمت.
  6. دانش، عصمت.، تکریمی، زیبا.، و نفیسی، غلام‌رضا. (1386). نقش شیوه‌های فرزندپروری والدین در میزان افسردگی فرزندان‌شان. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 1(2): 140-125.
  7. دانش، عصمت.، حکیمی، زهرا.، شمشیری، مینا.، و سلیمی‌نیا، نرگس. (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های مدیریت رفتار به مادران بر کاهش نشانه‌های اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی کودکان آن‌ها، فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 9(2پیاپی 34): 41-25.
  8. درتاج، فریبرز.، و محمدی، اکبر. (1389). مقایسه عملکرد خانواده کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه/بیش‌فعالی با عملکرد خانواده کودکان بدون اختلال بیش‌فعالی. مجله خانواده پژوهشی، 6(2 پیاپی 22): 226-211.
  9. روشن‌بین، مهدیه.، پوراعتماد، حمیدرضا.، و خوشابی، کتایون. (1386). تأثیر آموزش برنامه گروهی فرزندپروری مثبت بر استرس والدگری مادران کودکان مبتلا به ADHD. فصلنامه خانواده‌پژوهی. تابستان، 3(2 پیاپی 10): 572- 556.
  10. ساندرز، متیو. (1389). برای همه پدرها و مادرها: شیوه‌ای مثبت جهت رسیدگی به رفتار کودکان. ترجمه نوشین شمس. انتشارات ذهن آویز. (تاریخ انتشار اثر به‌زبان اصلی، 1999).
  11. عابدی شاپورآبادی، ثریا.، پورمحمدرضای تجریشی، معصومه.، محمدخانی، پروانه.، و فرضی، مرجان. (1391). اثربخشی برنامه گروهی والدگری مثبت بر رابطه مادر-کودک در کودکان با اختلال بیش‌فعال/نارسایی توجه. مجله روان‌شناسی بالینی، 4(3 پیاپی 15): 73-63.
  12. عزیزی، الهه. (1390). بررسی روابط خانوادگی کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی و مقایسه آن با کودکان عادی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد خانواده درمانی، پژوهشکده خانواده، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
  13. طالعی، علی.، طهماسیان، کارینه.، و وفایی، نرگس. (1390). اثربخشی آموزش برنامه فرزندپروری مثبت بر خوداثرمندی والدینی مادران. فصلنامه خانواده‌پژوهی، 7(3 پیاپی 27): 323-311.
  14. کامیاب‌نژاد، مرضیه.، سیف نراقی، مریم.، و خوش‌کلام، ارکان. (1390). مقایسه میزان افسردگی و پرخاشگری در میان برادران و خواهران سالم 12-6 ساله کودکان درخودمانده و اختلال نارسایی توجه/بیش‌فعالی. فصلنامه روان‌شناسی افراد استثنایی، 4(1 پیاپی 16): 21-1.
  15. ویسانی، مختار. (1394). مقایسه تأثیر دو روش آموزش شایستگی اجتماعی و ارتباط کودک- والد بر نشانگان اختلال بیش‌فعالی/نقص توجه در دانش‌آموزان پسر دارای اختلال بیش‌فعالی/نقص توجه مراجعه‌کننده به یک مرکز اختلال‌های رفتاری در شهر سنندج. پایان‌نامه دکتری، رشته روان‌شناسی تربیتی، دانشکده علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
  16. Anastopoulos, A. D., Sommer, J. L., & Schatz, N. K. (2009). ADHD and family functioning. Current Attention Disorders Reports, 1(4): 167-170.
  17. Bögels, S. M., Lehtonen, A., & Restifo, K. (2010). Mindful parenting in mental health care. Mindfulness, 1(2): 107-120.
  18. Bussing, R., Mason, D. M., Bell, L., Porter, P. H. & Garvan, C. (2010). Adolecent outcomes of childhood attention-deficit/hyperactivity disorder in a diver's community sample. Journal of American Academy of Child and Adolecent Psychiatry, 49(6): 565-605.
  19. Cicirelli, V. G. (2013). Sibling relationships across the life span. Springer science: businessmedia.
  20. Daley, D. & O`Brien, M. (2013). A small scale randomized controlled triat of the self–help version of the new forest parent training programme for children with ADHD symptoms. Europian Child Adolescence Psychiatry, 22(9): 543-552.
  21. Gau, S. S. F., & Chang, J. P. C. (2013). Maternal parenting styles and mother–child relationship among adolescents with and without persistent attention-deficit/hyperactivity disorder. Research in Developmental Disabilities, 34(5): 1581-1594.
  22. Heckel, L., Clarke, A. R., Barry, R. J., McCarthy, R., & Selikowitz, M. (2013). Child AD/HD severity and psychological functioning in relation to divorce, remarriage, multiple transitions and the quality of family relationships. Emotional and Behavioral Difficulties, 18(4): 353-373.
  23. Huber, J, S. (2010). The medical effect of sibling warmth on parental stress in families with children who have attention deficit hyperactivity disorder. Ph.D. thesis in psychology. The Floridastate University. College of Human Sciences.
  24. Jones, K. B., Welsh, R. K., Glassmire, D. M., & Tavegia, B. D. (2006). Psychological functioning in siblings of children with attention deficit hyperactivity disorder. Journal of Child and Family Studies, 15(6): 753-759.
  25. Mikami, A. Y., & Pfiffner, L. J. (2008). Sibling relationships among children with ADHD.Journal of Attention Disorders, 11(4): 482-492.
  26. Moorehead, L., Rishel, H, Doelger, L., & Lemery-Chalfant, K. (2006). Child externalizing correlated with sibling relationship. Journal of Abnormal Psychology, 105(2): 224-250.
  27. Moser, R., & Jacob, T. (2002). Parental and sibling effects in adolescent outcomes. Psychological Reports, 91(2): 463-479.
  28. Rosenzweig, S., Greeson. J. M., Reibel, D. K., Green, J. S., Jasser, S. A., & Beasley, D. (2010). Mindfulness-based stress reduction for chronic pain conditions: Variation. Journal of Psychosomatic Research, 68(1): 29-36.
  29. Sanders, M. R. (2012). Development, evaluation, and multinational dissemination of the triple P positive parenting program. The Annual Review of Clinical Psychology is Online at Clinpsy, 8(1): 11-35.
  30. Sanders, M. R., Kirby, J. N., Tellegen, C. L., & Day, J. J. (2014). The triple p-positive parenting program: A systematic review and meta-analysis of a multi-level system of parenting support. Clinical Psychology Review, 34(4): 337-357.
  31. Singh, N. N., Singh, A. N., Lancioni, G. E., Singh, J., Winton, A. S., & Adkins, A. D. (2010). Mindfulness training for parents and their children with ADHD increases the children’s compliance. Journal of Child and Family Studies, 19(2): 157-166.
  32. Van der Oord, S., Bögels, S. M., & Peijnenburg, D. (2012). The effectiveness of mindfulness training for children with ADHD and mindful parenting for their parents. Journal of Child and Family Studies, 21(1): 139-147.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار