اثربخشی درمان شناختی ‌رفتاری مبتنی بر تصویر بدن بر رضایت جنسی و سازگاری زناشویی زنان نابارور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران

2 دانشیار گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تنکابن، ایران

3 دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش تعیین اثربخشی درمان شناختی رفتاری مبتنی بر تصویر بدن بر رضایت جنسی و سازگاری زناشویی زنان نابارور بود. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری با گروه گواه و جامعه آماری زنان نابارورِ مراجعه کننده به 26 مرکز درمان ناباروریِ شهر تهران در نیمه اول سال 1396 بود که طبق پرسشنامه چند بُعدی بدن کَش (1994) از تصویر بدن خود ناراضی بودند. 30 زن نابارور با روش نمونه‌گیری خوشه‌ایِ دو مرحله‌ای از 2 مرکز رویش هلال احمر و خاتم‌النبیاء انتخاب شدند و به­صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند و پرسشنامه‌های رضایت جنسی لارسون، اندرسون، هولمن و نیمان (1998) و سازگاری زناشویی اسپانیر (1976) را تکمیل کردند. درمان شناختی رفتاریِ تصویر بدن برگرفته از پژوهش کَش و استارچن(2002) و روزن، سالتزبرگ و سربنیک(1989) در مورد گروه آزمایش هفته‌ای یک بار در 9 جلسه 90 دقیقه‌ای اجرا و داده‌ها از طریق تحلیل واریانس مختلط با اندازه‌گیری مکرر تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج تفاوت معنی‌داری را بین گروه آزمایش و گواه در میزان افزایش رضایت جنسی (173/6 =F، 019/0 =P) و سازگاری زناشویی (768/4 =F، 039/0 =P) در مرحله پس‌آزمون و پس از دو ماه پیگیری نشان داد. نتیجه‌گیری: درمان شناختی رفتاریِ تصویر بدن، با اصلاح باورهای منفی دربارة ظاهر جسمانی و جایگزینی آن‌ها با افکار مثبت و منطقی، منجر به اعتماد به نفس در روابط جنسی و در نتیجه بهبود رضایت جنسی و سازگاری زناشوئی زنان نابارور می­شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Cognitive Behavioral Therapy based on body image on sexual satisfaction and marital adjustment of married infertile women

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Fani Sobhani 1
  • Javad Khalatbari 2
  • Samad Rahmati 3
1 PhD Student of Counseling, Islamic Azad University, Tehran North Branch, Tehran, Iran
2 Assistant Professor of Psychology Department, Islamic Azad University, Tonekabon Branch, Iran
3 PhD Student of Educational Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Aim: The aim was to determine effectiveness of Cognitive Behavioral Therapy based on body image on sexual satisfaction and marital adjustment of infertile women. Methods: Method was quasi-experimental with pretest, posttest and follow-up with control group and statistical population was infertile women referred to 26 infertility treatment centers in Tehran in 2017 who, according to body multidimensional questionnaire’s Cash (1994) were dissatisfied with their body image. 30 infertile woman were selected using a two stage cluster sampling method and were placed randomly in two experimental and control groups. In this way, two centers namely, Hilal Ahmar Rooyesh and Khatam Ol-Anbiya were selected and participants were randomly selected from these centers and completed two questionnaires Larsson's (1976) Sexual Satisfaction Scale and Spinner's (1998) Dyadic Adjustment Scale. Cognitive Behavioral Therapy based on body image, based on previous research by Cash and Strachan (2002) and Rosen, Saltzberg and Srebnik (1998) was implemented in experimental group once a week in nine sessions of 90 minutes duration. Data was analyzed using analysis of mixed variance with repeated measures. Results: Results showed significant difference between experimental and control groups in increased sexual satisfaction (F= 6.173, P= 0.019) and marital adjustment (F= 4.768, P= 0.039) scores in posttest and two month follow-up. Conclusion: Cognitive Behavioral Therapy of body image leads to self-confidence in sexual relationships and improves sexual satisfaction and marital adjustment of infertile women. This may occur as a result of modifying negative beliefs about physical appearance and replacing them with positive thoughts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • behavioral
  • image
  • cognitive
  • infertile
  • marital
  • sexual satisfaction

مراجع

  1. آقا محمدیان ‌شعرباف، حمیدرضا.، زارع زاده‌ خیبری، شیوا.، حروف قناد، معصومه.، و حکم آبادی، محمد ابراهیم. (1393). بررسی رابطه بین ابعاد کمالگرایی با عملکرد جنسی زنان نابارور. مجله زنان مامایی و نازائی ایران، 17(3): 17-9.
  2. امانی، الهام. (1391). پیش‌بینی رضایت زناشویی زنان بر اساس رضایت جنسی، ناگویی هیجانی و تصویربدنی. پایان نامه کارشناسی ارشد. رشته روان‌شناسی بالینی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شیراز.
  3. باقری ‌پور، احمد. (1387). بررسی نقش تعاملی تصویر بدنی و وضعیت باروری با تحول روانی- اجتماعی در مردان شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته روان‌شناسی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران.
  4. بخشایش، علی‌رضا.، مرتضوی، مهرناز. (1388). رابطة رضایت جنسی، سلامت عمومی و رضایت زناشویی در زوجین. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 3(4): 85-73.
  5. بهرامی، نسیم.، یعقوب زاده، آمنه.، شریف نیا، سید حمید.، سلیمانی، محمد علی.، و حق دوست، علی اکبر. (1395). ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی پرسشنامه رضایت جنسی لارسون در نمونه‌ای از زوجین نابارور ایرانی. مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران، 12(2): 31-18.
  6. جمشیدی ‌منش، منصوره.، علی‌ منش، نیلوفر.، بهبودی‌ مقدم، زهرا.، و حقانی، حمید. (1394). بررسی تأثیر آموزش بر خود کارامدی زنان نابارور. نشریه پایش، 14(2): 237-227.
  7. خراشادی ‌زاده، فاطمه.، کرمی ‌دهکردی، اکرم.، رهسپار، امیر علی.، لطیف ‌نژاد رودسری، رباب.، سالاری، مریم.، اسماعیلی، حبیب اله.، و هاشمی، میترا. (1390). تعیین ارتباط تصویر ذهنی از بدن با عملکرد جنسی و سازگاری زناشویی در زنان بارور و نابارور با استفاده از مدل تحلیل مسیر. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 3(4): 32-23.
  8. درگاهی، شهریار.، محسن‌ زاده، فرشاد.، و زهرا کار، کیانوش. (1394). تأثیر آموزش مهارت مثبت اندیشی بر بهزیستی روان‌شناختی و کیفیت رابطه زناشویی ادارک شده زنان نابارور. پژوهش‌نامه روان‌شناسی مثبت، 3(3): 58-48.
  9. رایگان، نیلوفر.، شعیری، محمدرضا.، و اصغری ‌مقدم، محمد علی. (1385). اثربخشی درمان شناختی رفتاری مبتنی بر الگوی 8 مرحله‌ای کَش بر تصویر بدنی منفی دختران دانشجو. دانشور رفتار، 5(3): 22-11.
  10. رقیبی، مهوش.، و میناخانی، غلام‌رضا. (1390). ارتباط مدیریت بدن با تصویر بدنی و خود پنداره. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 12(4): 81-72.
  11. زرگر، یدالله.، صیاد، سحر.، و بساک ‌نژاد، سودابه (1390). اثربخشی گروه درمانی شناختی-رفتاری بر اختلال بدشکلی بدن و حساسیت بین فردی در دانش‌آموزان دختر. تحقیقات علوم رفتاری، 9(5): 349-341.
  12. ‌عدل، حدیث‌السادات.، شفیع‌ آبادی، عبدالله.، و پیرانی، زبیح. (1395). اثربخشی روان‌درمانی گروهی مبتنی بر کیفیت زندگی بر حمایت اجتماعی ادراک ‌شده در زنان نابارور. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 10(2): 191-175.
  13. عزیززاده ‌فروزی، منصوره.، محمد علی‌زاده، سکینه.، حق‌ دوست، علی‌ اکبر.، گروسی ‌بهشید، شمس‌الدین.، و سعید، ناهید. (1390). ارتباط تصویر بدن و اختلال خوردن. مجله تحقیقات پرستاری، 4(3): 43-33.
  14. علی‌زاده، توران.، فراهانی، محمد نقی.، شهرآرای، مهرناز.، و علی‌زادگان، شهرزاد. (1384). رابطه بین عزت ‌نفس و منبع کنترل با استرس ناباروری زنان و مردان نابارور. فصلنامه باروری و ناباروری، 5(3): 204-194.
  15. فکرت، فرانک.، ابراهیمی ‌نژاد، غلام‌رضا.، و رضوی نعمت ‌الهی، ویدا. (1393). بررسی ارتباط بین تصویر بدنی و عزت ‌نفس با سازگاری زناشویی در کارمندان زن دانشگاه علوم پزشکی کرمان. مجله بهداشت و توسعه، ۳(۴): 400-304.
  16. کرمی، فروزان. (1388). اثربخشی آموزش درمان شناختی رفتاری تصویر بدن بر کاهش میزان اضطراب اجتماعی دانشجویان دختر دانشکده روان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی. پایان‌ نامه کارشناسی ارشد. رشته روان‌شناسی بالینی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
  17. لطیف ‌نژاد رودسری، رباب.، کرمی ‌دهکردی، اکرم.، اسماعیلی، حبیب ‌الله.، موسوی ‌فر، نزهت.، آقامحمدیان ‌شعرباف، حمیدرضا. (1390). بررسی ارتباط تصویر ذهنی از بدن با سازگاری زناشویی در زنان نابارور. مجله زنان، مامایی و نازایی ایران، 14(6): 19-9.
  18. مطیعی، گلاره.، آقا یوسفی، علی‌رضا.، چوب ‌ساز، فرزانه.، و شقاقی، فرهاد (1390). اثربخشی مقابله درمانگری بر احساس تنهایی زنان نابارور. فصلنامه روا‌ن‌شناسی کاربردی، 5(3): 98-85.
  19. ملازاده، جواد.، منصور، محمود.، اژه‌ای، جواد.، و کیامنش، علی‌رضا. (1381). سبک‌های رویاروگری و سازگاری زناشویی در فرزندان شاهد. مجله روان‌شناسی، 6(3): 275-255.
  20. یونسی، سید جلال.، و سلاجقه، انوشه. (1380). تصویر ذهنی از بدن در زنان بارور و نابارور. فصلنامه باروری وناباروری، 1(3): 21-14.
  21. Abu Ali, R. M., Al Hajeri, R. M., Khader, Y. S., Ajlouni, K. M. (2009). Factor associated with sexual dysfunction in Jordanian woman and their sexual attitudes. Annals of Saudi Medicine, 29(4): 270-274.
  22. Bali, A., Dhingra, R., & Baru, A. (2010). Marital adjustment of childless couples. Journal of Social Science, 24(1): 73-76.
  23. Boivin, J., Bunting, L., Collins, J.A., Nygren, K.G. (2007). Intenational estimates of infertility prevalence and treatment seeking: Potential need and demand for infertility medical care. Human Sexual Response, 22(6): 1506-1512.
  24. Burney, R.O., Schust, D.J., Yao, M.W.M. (2007). Infertility. In: Berek JS. Berek & Novak’s gynecology.14th ed. London: Lippincott Williams & Wilkins.
  25. Cash, T. F. (1994). The situational inventory of body image dysphoria: Contextual assessment of a negative body image. The Behavior Therapist, 17(1): 133-134.
  26. Cash, T. F. (2012). Cognitive-Behavioral Perspectives on Body Image. Encyclopedia of Body Image and Human Appearance, 18(3): 334-342.
  27. Cash, T.F., Strachan, M.D. (2002). Cognitive behavioral approaches to changing body image. In T.F.Cash & T. Pruzinsky (Eds.), body image: A handbook of theory, research, and clinical practice. NY: Guilford Press.
  28. Dalton, E.J., Rasmussen, V.N., Classen, C.C., Grumann, M., Palesh, O.G. & Zarcone, J. (2009). Sexual adjustment and body image scale (SABIS): A new measure for breast cancer patients. The Breast Journal, 15(3): 287–290.
  29. Ellis, A. (1955). New approaches to psychotherapy techniques. Journal of Clinical Psychology Monograph Supplement, 11(3): 207-260.
  30. Esposito, K., Ciotola, M., Giugliono, F., Bisogni, C., Schisano, B. & Autorino, R. (2007). Association of body weight with sexual function in women. International Journal of Impotence Research, 19(4): 353-357.
  31. Fett, A. K., Lattimore, P., Roefs, A. & Geschwind, J. A. (2009). Food cue exposure and body image satisfaction: The moderating role of BMI and dietary restraint. Body Image, 6(1): 14–18.
  32. Fischer, J. & Corcoran, K. J. (2007). Measures for clinical practice and research: a sourcebook. 4th ed. Oxford: Oxford University Press.
  33. Geonet, M., De Sutter, P., & Zech, E. (2013). Cognitive factors in women hypoactive sexual desire disorder. Sexologies, 22(1): 9-15.
  34. Hotlist, C.S., Miller, B. (2005). Perceptions of attachment style and marital quality in midlife marriage. Famrelat, 13(2): 46-58.
  35. Kilic, E., Taycan, O., Belli, A.K., Ozmen, M. (2007). The effect of permanent ostomy on boby image, self-esteem, marital adjustment, and sexual functioning Turk. Turk Psikiyatri Derg, 18(4): 302-310.
  36. La Rocque, C.L. & Cioe, J. (2011). An evaluation of the relationship between body image and sexual avoidance. The Journal of Sex Research, 48(4): 397-408.
  37. Larson, J.H., Anderson, S.M., Holman, T.B. & Niemann, B.K. (1998). A longitudinal study of the effect of premarital communication, relationship stability and selfesteem on sexual satis faction in first years of marriage. Journal of Sex & Marital Therapy, 24(3): 195-206.
  38. Latifnejad Rousari, R., Allan, H.T. & Smith, P.A. (2009). Navigating the journey of infertility: Muslim and Christian infertile women's experiences. In: Evans MT, Walker ED. Religion and psychology. Guildford: Nova Science Publishers.
  39. Mascarenhas, M.N., Flaxman, S.R., Boerma, T., Vanderpoel, S., & Stevens, G.A. (2012). National, regional, and global trends in infertility prevalence since 1990: A systematic analysis of 277 health surveys. Plos Medicine, 9(12):100-135.
  40. Meltzer, A. L. & McNulty, J. K. (2010). Body image and marital satisfaction: Evidence for the mediating role of sexual frequency and sexual satisfaction. Journal of Family Psychology, 24(2): 156-169.
  41. Neziroglu, F., Mancusi, L.M. A (2012). Proposed learning model of body dysmorphic disorder. Croatia: InTech: InTech.
  42. Obi, S.N., Onah, H. E. & Okafar, I.I. (2009). Depression among Nigerian women following pregnancy loss. International Journal of Gynecology & Obstetrics: 105(1): 2-60.
  43. Pujols, Y., Seal, B.N. & Mesto, C.M. (2010). The association between sexual satisfaction and body image in women. The Journal of Sex Research, 7(2): 905-916.
  44. Quinn-Nilas, C., Benson, L., Milhausen, R.R., Buchholz, A.C., & Goncalves, M. (2016). The relationship between body image and domains of sexual functioning among heterosexual, emerging adult women. Sexual Medicine, 4(3): 182-189.
  45. Repokari, L., Punamäki, R.L., Unkila-Kallio, L., Vilska, S., Poikkeus, P. & Sinkkonen, J. (2007). Infertility treatment and marital relationships: A 1-year prospective study among successfully treated ART couples and their controls. Human Reproduction, 22(5): 1481.
  46. Rosen, J. C., Saltzberg, E., & Srebnik, D. (1989). Cognitive behavior therapy for negatine body image. Behavior Therapy, 5(4): 393-404.
  47. Satinsky, S., Reece, M., Dennis, B., Sanders, S., Bardzell, S. (2012). An assessment of body appreciation and its relationship to sexual function in women. Body Image, 9(1):137-44.
  48. Sbaraqli, C., Morgante, G., Goracci, A., Hofkens, T., De Leo, V., Castrogiovanni, P. (2008). Infertility and psychiatric morbidity. Fertile Sterile, 90(6): 11-21.
  49. Shah, M.B. (2009). Obesity and sexuality in women. Obstet Gynecol Clin North Am, 36(2): 347-360.
  50. Shaheen, A., Ali, U., Kumar, H., & Makhija, P.M. (2016). Association between body image and marital satisfaction in married adults. Journal of Basic & Applied Sciences, 12(1): 420-425.
  51. Spanier, G.B. (1976). Measuring dyadic adjustment: New scales for assessing the quality of marriage and similar dyads. Journal of Marriage and the Family, 10(2): 15-28.
  52. Stinsky, S., Reece, M., Dennis, B., Sanders, S. & Bardzell, S. (2012). An assessment of body appreciation and its relationship to sexual function in women. Body Image, 3(1): 137- 144.
  53. Taylor, R.R. (2013). Cognitive behavioral therapy for chronic illness and disability. Publisher: Springer US.
  54. Vahidi, S., Ardalan, A., & Mohammad, K. (2009). Prevalence of primary infertility in the Islamic Republic of Iran in 2004-2005. Asia-Pacific Academic Consortium for Public Health, 21(3): 287-293.
  55. Woertman, L., Van Den Brink, F. (2012). Body image and female sexual functioning and behavior: A review. The Journal of Sex Research, 49(2-3): 184-211.
  56. ***

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار