اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی بر مشکلات رفتاری و مهارت‌های اجتماعی نوجوانان دچار اختلال طیف اُتیسم با عملکرد بالا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شهید بهشتی تهران

2 رئییس پزوهشکده علوم و شناختی و استاد دانشکده روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی تهران

3 دانشیار دانشکده روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی تهران

چکیده

هدف: هدف پژوهش تعیین اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی بر رفتارهایِ مشکل‌زا و مهارت‌های اجتماعی نوجوانان دچار اختلال طیف اُتیسم با عملکرد بالا بود. روش: روش پژوهش شبه‌آزمایشی بدون گروه گواه، با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری، و جامعه آماری شامل60 نوجوان 11 تا 17 ساله مراجعه‌کننده به ‌مرکز تهران اُتیسم و ‌مرکز اُتیسم آوا در شهر تهران بود. با روش نمونه‌گیری هدف‌مند 12 نوجوان انتخاب و به دو گروه 6 نفری مشابه تقسیم شدند و مداخله را در 10 جلسه 90 دقیقه‌ای، هر هفته دو جلسه دریافت؛ و والدینِ آن­ها نیز در سه مرحله مقیاسِ درجه‌بندیِ مهارت‌های اجتماعی-نسخه والدینِ گرشام و الیوت (1990) را تکمیل کردند. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس اندازه‌گیری‌های مکرر تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد شرکت در جلسه‌های مداخله منجر به افزایش مهارت‌های اجتماعی شامل همکاری (92/9=F، 005/0=P)، جرأت‌ورزی (81/7=F، 009/0=P)، مسئولیت‌پذیری (18/8=F، 002/0=P) و خودکنترلی (64/7=F، 003/0=P) نوجوانان با اختلال طیف اُتیسم با عملکرد بالا شده است؛ ولی این تاثیر در مرحله پیگیری یک ماهه پایدار نمانده؛ و از سوی دیگر در کاهش مشکلات رفتار بیرونی (28/0=F، 75/0=P)، درونی (24/0=F، 65/0=P) و بیش‌فعالی (08/1=F، 33/0=P) آن­ها بهبودی حاصل نشده است. نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های این پژوهش می­توان برنامه آموزشی مهارت‌های اجتماعی را روش مؤثری برای ارتقاء مهارت‌های اجتماعی نوجوانان دچار اختلال طیف اُتیسم با عملکرد بالا تلقی کرد؛ و آن را برای افزایش مهارت‌های اجتماعی این نوجوانان توصیه نمود؛ اما لازم است برای پایدار ماندن اثربخشی تمرین­های بیشتری در محیط زندگی طبیعی و نیز برای کاهش رفتارهای مشکل‌زا پژوهش‌های بیش‌تری برای شناسایی روش‌های مداخله‌ای موثر انجام ‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of social skills training on behavioral problems and social skills in high-functioning adolescents with autism spectrum disorder (ASD)

نویسندگان [English]

  • S Sadeghi 1
  • HR Pouretemad 2
  • J Fathabadi 3
1 . Ph.D. Student in psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 *. Corresponding author, professor, Department of psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran, Email: pouretemad.h@gmail.com
3 . Associate professor, Department of psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Aim: The aim of this study was to determine the effectiveness of social skills training on problematic behaviors and social skills in adolescents with high-function autism spectrum disorder. Method: The study method was quasi-experimental with pre–post-test and follow-up without control group and the population included 60 adolescents between 11 & 17 years old who were clients of Tehran Autism Center and Ava Autism Center in Tehran. By using purposeful sampling, twelve adolescents with H-F ASD were selected and divided into two equal groups of six persons who participated in 10 sessions of 90-minute intervention and received two sessions per week. Then their parents completed the Gresham and Elliott Social Skills Rating Scale-Version parents (1990) at pre, posttest and follow up. Data was analyzed using repeated measures analysis of variance. Results: Results showed that participating in intervention sessions lead to increased adolescents social skills, including cooperation (F=9.92,P=0.005), assertiveness (F=7.81, P=0.009), responsibility (F=8.18، P=0.002) and self-control (F=7.64, P=0.003); but this effect in one-month follow-up phase was not stable, on the other hand, no significant differences were found in participants' external (F=0.28, P=0.75) and internal (F=0.24, P=0.65) behavioral problems and over-activity (F=1.08, P=0.33). Conclusion: Based on these findings, social skills training programs can be consider an effective method for improving social skills of adolescents with high-functioning autism spectrum disorder and it may be suggested that these methods could be applied in order to improve social skills of young people. However, to keep persistence of effectiveness, more practice in natural life environment is necessary and also as far as reduction of problematic behaviors and identify effective interventions are concerned, more research is certainly needed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • assertiveness
  • Autism
  • behavioral problems
  • Self-control
  • social skills

مراجع

  1. منابع
  2. احمدی، احمد.، به‌پژوه، احمد.، شکوهی یکتا، محسن.، عسگری، علی. (1389). اثربخشی داستان‌های اجتماعی بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان اتیستیک. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی. دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه تهران.
  3. اسماعیلی، مریم.، توکل، ماهگل.، یعقوبیان، فاطمه.، اسماعیلی، لیلا.، و مهدوی، سعیده. (1392). اثربخشی آموزش گروهی مهارت های اجتماعی بر میزان توانایی و مشکلات رفتاری دختران نوجوان شاهد و ایثارگر. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 15(2): 95-86.
  4. باقریان خسروشاهی، صنم.، پوراعتماد، حمیدرضا.، فتح‌آبادی، جلیل. (1393). مؤلفه‌های موثر در درمان کودکان دچار درخودماندگی از منظر والدین. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 8(4 پیاپی32): 42-29.
  5. بورگ، والتر.، گال، جویس.، گال، مردیت دامین. (1387). روش‌های تحقیق کمّی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی. ترجمه دکتر احمدرضا نصر. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  6. پوراعتماد، حمیدرضا.، خوشابی، کتایون. (1383). بررسی اثربخشی رفتاردرمانی ساخت‌دار ویژه "اُتیسم- لوواس " بر کودکان دارای اُتیسم. گزارش طرح تحقیق مرکز تحقیقات علوم پزشکی ایران.
  7. پوراعتماد، حمیدرضا.، فتح‌آبادی، جلیل.، صادقی، سعید. (1394). یک برنامه آموزش مهارت‌های اجتماعی برای نوجوانان مبتلا به اختلال‌های طیف اُتیسم چه مولفه‌هایی دارد. دومین کنگره سراسری روان‌شناسی کودک و نوجوان. تهران. دانشگاه شهیدبهشتی. صص 82- 79.
  8. شریفی‌درآمدی، پرویز. (1392). اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی گروهی بر نارسایی هیجانی کودکان اختلال‌های طیف درخودماندگی. فصلنامه افراد استثنایی. 3(4 پیاپی 12): 82-67.
  9. شکوهی یکتا، محسن. زمانی، نیره.، و پورکریمی، جواد. (1393). اثربخشی آموزش مهارت حل‌مسالة بین فردی بر افزایش مهارت‌های اجتماعی و کاهش مشکلات رفتاری دانش‌آموزان دیرآموز پایة اول دبستان. مطالعات روان‌شناختی. 2(4 پیاپی 8): 69-53.
  10. صادقی، سعید. (1394). ساخت و تعیین اثربخشی بسته آموزشی تقویت مهارت‌های اجتماعیِ نوجوانان با اختلال اُتیسم عملکرد بالا. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. رشته روان‌شناسی بالینی کودک و نوجوان، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهیدبهشتی.
  11. قرائی، نفیسه.، فتح‌آبادی، جلیل. (1392). اثربخشی بازی درمانی عروسکی بر ارتقای مهارت‌های اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی دچار نشانگان داون. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 7(2 پیاپی 26): 40-25.
  12. کارتلج، جی.، و میلبرن، اف. (1375). آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان. ترجمه محمدحسین نظری نژاد. موسسه چاپ و انتشارات استان قدس رضوی. (تاریخ انتشار اثر به‌زبان اصلی، 1943).
  13. مهاجری، آتناسادات.، پوراعتماد، حمیدرضا.، شکری، امید و خوشابی، کتایون. (1392). اثربخشی درمان تعامل والد-کودک بر خودکارامدی والدگری مادران کودکان دچار درخودماندگی با کنشوری بالا. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 7(1پیاپی 25): 38-21.
  14. یگانه، طیبه.، حسین‌خانزاده، عباسعلی.، و زربخش، محمدرضا. (1393). اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی با شیوه‌شناختی-رفتاری بر کاهش نشانه‌های اختلال نارسایی توجه/فزون‌کنشی در دانش‌آموزان. دو فصلنامه علمی-پژوهشی شناخت اجتماعی، 3(1 پیاپی 5): 72-57.
  15. یوتا، فریث. (1393). معرفی اُتیسم. ترجمه حمیدرضا پوراعتماد. تهران: انتشارات علم. (تاریخ انتشار اثر به‌زبان اصلی، 2008).
  16. Adams, C., Green, J. Gilchrist, A., Cox, A. (2002). Conversational behavior of children with Asperger syndrome and conduct disorder. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 43(1): 679–690.
  17. American psychiatric association. (2013). diagnostic and statistical manual of mental disorders. DSM-5. Washington, D.C.
  18. Bauminger, N. (2007). Brief report: Group social-multimodal intervention for HFASD. Journal of Autism and Developmental Disorders, 37(8): 1605–1615.
  19. Beaumont, R. Sofronoff, K. (2008). A multi-component social skills intervention for children with Asperger syndrome: The junior detective training program. The Journal of Child Psychology and Psychiatry. 49(7): 743–753.
  20. Bölte, S. (2016). 1.8 social skills group training: contact for children and adolescents with high-functioning autism spectrum disorder: A pragmatic multicenter and randomized controlled trial. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 55(10): 101-102.
  21. Cameirao, M. S., Badia, S. B. I., Oller, E. D., Verschure, P. F. M. J. (2010). Neurorehabilitation using the virtual reality based rehabilitation group system: Methodology, design, psychometrics, usability and validation. Journal of Neuroengineering and Rehabilitation, 7(1): 48–61.
  22. Centre for Disease Control and Prevention. (2015). Identified prevalence of Autism spectrum disorder: ADDM network 2000-2010, combining data from all site. http://www.cdc.gov/ncbddd/autism/data.html.
  23. Chung, C. H., & Chen, C. H. (2017). Augmented reality based social stories training system for promoting the social skills of children with Autism. In advances in ergonomics modeling, usability & special populations (pp. 495-505). Springer international publishing.
  24. DeMatteo, F., Arter, P., Sworen-Parise, C., Faseiana, M., Panihamus, M. (2012). Social skills training for young adults with Autism spectrum disorder: Overview and implications for practice. National Teacher Education Journal. 5(1): 4-29.
  25. Dunn, M., & Harris, L. (2016). Prosody intervention for high-functioning adolescents and adults with Autism spectrum disorder: enhancing communication and social engagement through voice, rhythm, and pitch. Jessica Kingsley Publishers.
  26. Gantman, A., Kapp, S K., Orenski, K., Laugeson, E. A. (2012). Social skills training for young adults with high-functioning Autism spectrum disorders: A randomized controlled pilot study. Journal of Autism and Developmental Disorders, 42(1): 1094–1103.
  27. Gresham, F. M., Elliott, S. N. (1990). Social skills rating system manual. San Antonio, TX: Pearson.
  28. Humphrey, N., Symes, W. (2010). Perceptions of social support and experience of bullying among pupils with autistic spectrum disorders in mainstream secondary schools. European Journal of Special Needs Education. 25(1): 77–91.
  29. Kandalaft, N. D., Michelle, R., Krawczyk, T., Allen, D. C., & Chapman, S. B. (2013). Virtual reality social cognition training for young adults with high-functioning Autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 43(1): 34–44.
  30. Koning, C., Magill-Evans, J., Volden, J., & Dick, B. (2011). Efficacy of cognitive behavior therapy-based social skills intervention for school-aged boys with autism spectrum disorders. Research in Autism Spectrum Disorders. 7(1): 1282–1290.
  31. Lasgaard, M., Nielsen, A., Eriksen, M. E., Goossens, L. (2009). Loneliness and social support in adolescent boys with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders. 40(1): 218–226.
  32. Locke, J., Williams, J., Shih, W., & Kasari, C. (2017). Characteristics of socially successful elementary school‐aged children with autism. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 58(1): 94-102.
  33. Miller, A., Vernon, T., Wu, V., & Russo, K. (2014). Social skill group interventions for adolescents with Autism spectrum disorders: A systematic review. Review Journal of Autism and Developmental Disorders. 6(2): 14-17.
  34. Minshawi, N. F. (2004). Relationship between problem behaviors, function, and adaptive skills in individuals with intellectual disabilities. A thesis for graduate faculty of the Louisiana state. University an agricultural and mechanical college.
  35. Montgomery, C. B., Allison, C., Lai, M. C., Cassidy, S., Langdon, P. E., & Baron-Cohen, S. (2016). Do adults with high functioning autism or Asperger syndrome differ in empathy and emotion recognition? Journal of Autism and Developmental Disorders, 46(6): 1931-1940.
  36. Olsson, N. C., Tammimies, K., & Bölte, S. (2015). Manualized social skills group training for children and adolescents with higher functioning autism spectrum disorder: protocol of a naturalistic multicenter, randomized controlled trial. Translational Developmental Psychiatry: Stockholm.
  37. Orsmond, G.I., Krauss, M.W., Seltzer, M.M. (2004). Peer relationships and social and recreational activities among adolescents and adults with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders. 34(3): 245-255.
  38. Qualls, L. R., & Corbett, B. A. (2017). Examining the relationship between social communication on the ADOS and real-world reciprocal social communication in children with ASD. Research in Autism Spectrum Disorders, 33(1): 1-9.
  39. Reichow, B., Steiner, A M., Volkmar, F. (2012). Social skills groups for people aged 6 to 21 with autism spectrum disorders (ASD). The Campbell Collaboration. First publish.
  40. Subbaraju, V., Suresh, M. B., Sundaram, S., & Narasimhan, S. (2017). Identifying differences in brain activities and an accurate detection of autism spectrum disorder using resting state functional-magnetic resonance imaging: A spatial filtering approach. Medical Image Analysis, 35(2): 375-389.
  41. Tse, J., Strulovitch, J., Tagalakis, V., Meng, L., Fombonne, E. (2007). Social skills training for adolescents with Asperger syndrome and high-functioning Autism. Journal of Autism and Developmental Disorders. 37(1): 1960–1968.
  42. White, S. W., Keonig, K., Scahill, L. (2007). Social skills development in children with autism. Council for Exceptional Children. 73(1): 264-287.
  43. Whitehouse, A. J., Durkin, K., Jaquet, E., Ziatas, K. (2009). Friendship, loneliness and depression in adolescents with Asperger’s syndrome. Journal of Adolescence. 32(2): 309–322.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار