اثربخشی مداخله دلبستگی محور بر بهبود رابطه والد-کودک و کاهش نشانه‌های اضطراب جدایی در کودکان 7 تا 10 ساله

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی ، قوچان، ایران

2 دانشجوی دکتری مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی ، بجنورد، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش تعیین اثربخشی مداخله دلبستگی محور بر بهبود رابطه مادر و کودک و کاهش نشانه‌های اضطراب جدایی در کودکان مقطع ابتدایی بود. روش: روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون با گروه گواه و پیگیری دو ماهه و جامعه آماری مادران 73 دانش‌آموز پسر با دامنه سنی 7 تا 10 سال ارجاع داده شده به مرکز مشاوره آموزش و پرورش رباط کریم در سال تحصیلی 96-95 بود. پس از غربالگری 20 مادر انتخاب شدند که هم‌زمان نمره بالاتری از نسخه والدین آزمون اضطراب جداییِ هان، هاجینلاین، ایشن، ویندر و پینکاس (2003) و نمره کمتری از پرسشنامه رابطه والد-کودک پیانتا (1994) کسب کرده بودند و به­طور تصادفی در گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. گروه آزمایش بسته آموزشی مداخله دلبستگی محور قنبری، خداپناهی، مظاهری و غلامعلی لواسانی (1392) را به‌صورت هفتگی در 8 جلسه 90 دقیقه‌ای دریافت کردند. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس مختلط با اندازه‌گیری مکرر تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج تفاوت معناداری را بین عملکرد دو گروه آزمایش و گواه در نشانه‌های اضطراب جدایی (86/18 =F، 001/0 =P) و رابطه مادر و کودک (18/12 =F، 003/0 =P) در مرحله پس‌آزمون و پس از دو ماه پیگیری نشان داد. نتیجه‌گیری: از آنجا که درمان دلبستگی محور، راهبردهای کارامد و سودمندی را برای بهبود عملکرد رابطه مادر و کودک و درمان مشکلات اضطراب جدایی کودکان دارای مشکلات دلبستگی در اختیار مادران، والدین و مراکز رواندرمانی کودکان قرار می‌دهد؛ می­توان آن را روش درمانی مؤثری تلقی کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of attachment-centered intervention to improve parent-child relationship and reduce symptoms of separation anxiety in 7-10 year-old children

نویسندگان [English]

  • mohamad Mohammadi Pour 1
  • ahmad mazareh setodeh 2
1 Assistant professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Quchan Branch, Quchan, Iran.
2 PhD Student of Counseling, Islamic Azad University, Quchan Branch, Quchan, Iran.
چکیده [English]

Aim: Present study aim was to determine effectiveness of attachment-centered intervention on improving the relationship between mother-child and reducing the symptoms of separation anxiety in elementary school children. Method: Research method was quasi-experimental with a pretest-posttest design, a control group and a two-month follow-up process. The target sample included 20 mothers from a 73-member population of male students referred to Robat Karim Education Counseling Center in the academic year of 2016-2017. After screening, 20 of the mothers of the students were selected who had obtained higher scores from the Separation Anxiety Assessment Scale–Child (SAAS -C)’ Hahn, Hajilian, Eisen, Winder, & Pincus (2003) and lower scores from the Child-Parent Relationship Scale (CPRS)’ Pianta (1994) at the same time. They were randomly divided into the experimental and control groups. The experimental group received attachment-based intervention package’ Ganbari, Khodapanahi, Mazaheri & Gholamali Lavasani (2013) on a weekly basis in eight 90-minute sessions. The data were analyzed using the mixed variance analysis with repeated measurements. Results: The findings showed a significant difference between the performance of two experimental and control groups on the symptoms of separation anxiety (F= 18.86, P= 0.001) and parent/child relationship (F= 12.18, P= 0.003) at the post-test stage and after two months of follow-up. Conclusion: As the attachment-centered treatment provides effective and beneficial strategies for mothers, parents and children's psychiatric centers to improve the relationship between mother and child as well as treating separation anxiety problems in children with attachment problems, it can be considered as an effective treatment method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • attachment
  • child
  • mother
  • parent
  • separation anxiety

مراجع

  1. ابارشی، زهره.، طهماسیان، کارینه.، مظاهری، محمد علی.، و پناغی، لیلی. (1389). تأثیر آموزش برنامه ارتقای رشد روانی-اجتماعی کودک از طریق بهبود تعامل مادر-کودک بر خود اثرمندی والدگری و رابطه مادر و کودک زیر سه سال. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 3(3): 57-49.
  2. پاکدامن، شهلا.، سید موسوی، پریسا.، و قنبری، سعید. (1390). کیفیت دلبستگی و مشکلات رفتاری-هیجانی در نوجوانان: بررسی نقش پدران. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 5(1 پیاپی 17)؛ 100-85.
  3. ثنایی ذاکر، باقر. (1383). روان‌درمانی و مشاوره گروهی. تهران: چهر.
  4. جهان‌بخش، مرضیه.، بهادری، محمد حسین.، امیری، شعله.، و جمشیدی، آذر. (1390). اثربخشی درمان دلبستگی مادرها بر علائم فزون اضطرابی دختران دارای مشکلات دلبستگی. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 5(4 پیاپی 20): 41-26.
  5. دهقانی آرانی، فاطمه.، بشارت، محمد علی.، پورحسین، رضا.، بهرامی احسان، هادی.، و آقا محمدی، اصغر. (1393). اثربخشی یک الگوی مداخله دلبستگی محور بر شاخص‌های سلامت و دلبستگی کودکان مبتلا به بیماری مزمن. فصلنامه روان‌شناسی معاصر، 9(2): 16-3.
  6. ذوالفقاری مطلق، مصطفی.، جزایری، علی‌رضا.، خوشابی، کتایون.، مظاهری، محمد علی و کریم‌لو، مسعود. (1387). اثربخشی درمان مبتنی بر دلبستگی بر کاهش علائم اختلال اضطراب جدایی. فصلنامه روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 14(3): 388-380.
  7. سید موسوی، پریسا سادات.، و نوری مقدم، ثنا. (1395). دلبستگی و پیامدهای تحولی: نقش بازنمایی‌های ذهنی در پیش‌بینی مشکلات درونی سازی و برونی ‌سازی کودکان. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 12(3): 263-251.
  8. سید موسوی، پریسا سادات.، قنبری، سعید.، و مظاهری، محمد علی. (1394). اثربخشی مداخله دلبستگی محور با روش پسخوراند ویدیویی بر کاهش بازنمایی‌های منفی و اضطراب جدایی. فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، 17(2): 104-90.
  9. قنبری، سعید.، خداپناهی، محمد کریم.، مظاهری، محمد علی.، و غلامعلی لواسانی، مسعود. (1392). اثربخشی آموزش والدین مبتنی بر نظریه دلبستگی بر افزایش کیفیت مراقبت مادران کودکان مضطرب پیش دبستانی. فصلنامه خانواده پژوهی، 9(4): 426-407.
  10. عسکری، مارال.، نادری، فرح.، احتشام زاده، پروین.، عسکری، پرویز.، و حیدری، علی‌رضا. (1396). اثربخشی مداخله ترکیبی طرحواره درمانی و درمان دلبستگی با مادرها بر رابطه والد-کودک. نشریه پرستاری کودکان، 1(4): 15-7.
  11. طلایی نژاد، نعیمه.، مظاهری، محمد علی.، و قنبری، سعید. (1394). اثربخشی آموزش گروهی دلبستگی محور مادرها بر کاهش نشانه‌های اضطراب جدایی کودکان پیش دبستانی، فصلنامه اندیشه و رفتار، 9(3): 46-37.
  12. منفرد، فریبا. (1390). بررسی ارتباط بین رابطه مادر-کودک با رشد هیجانی کارکردی و رشد کاربردی زبان در کودکان پیش دبستانی ناحیه 7 مشهد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
  13. مهبد، مینا.، و فولادچنگ، محبوبه. (1391). نقش دلبستگی به والدین در پیشرفت تحصیلی با واسطه خودکارامدی. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 6(3): 102-88.
  14. نادعلی، حسین.، بشارت، محمد علی.، رستمی، رضا.، و بهرامی احسان، هادی. (1395). اثربخشی مداخله دلبستگی محور مادر-کودک بر افزایش ایمنی دلبستگی کودکان پیش دبستانی. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 12(4): 354-343.
  15. Allen, B., Timmer, S. G., & Urquiza, A. J. (2014). Parent–child interaction therapy as an attachment-based intervention: Theoretical rationale and pilot data with adopted children. Children and Youth Services Review, 47(1): 334-341.
  16. American Psychiatric Association (2013). The diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM 5. Bookpoint: US.
  17. Cassidy, J., Jones, J. D., & Shaver, P. R. (2013). Contributions of attachment theory and research: A framework for future research, translation, and policy. Development and psychopathology, 25(1): 1415-1434.
  18. Eisen, A. R., & Schaefer, C. E. (2005). Separation anxiety in children and adolescents. New York: Guilford Press
  19. Essau, C. A., & Gabbidon, J. (2013). Epidemiology, comorbidity and mental health service utilization. In: Essau, C.A., Ollendick, T.H. (Eds.). The Wiley-Blackwell Handbook of the Treatment of Childhood and Adolescent Anxiety, Firsted. Wiley-Blackwell, Chichester.
  20. Goldsmith, D. F. (2010). The emotional dance of attachment. Clinical Social Work Journal, 38(3): 4-7.
  21. Grey, I. K., & Yates, T. M. (2014). Preschooler narrative representations and childhood adaptation in an ethnoracially diverse sample. Attachment and Human Development, 16(6): 613-632.
  22. Hahn, L., Hajinlian, J., Eisen, A. R., Winder, B., & Pincus, D. B. (2003). Measuring the dimentions of separation anxiety and early panic in children and adolescents: The Separation Anxiety Assessment Scale. Paper presented at the 37th Annual Convention of the Association for Advacement of Behavior Therapy: Boston.
  23. Lebowitz, E. R., Woolston, J., Bar-Haim, Y., Calvocoressi, L., & Dauser C, Warnick E, Scahill L, Chakir AR, Shechner T, Hermes H, Vitulano LA, King RA, Leckman JF. (2013). Family accommodation in pediatric anxiety disorders. Depression and Anxiety. 30(1): 47-54.
  24. Karver, M.S. & Caporino, N. (2010). The use of empirically supported strategies for building a therapeutic relationship with an adolescent with oppositional-defiant disorder. Cognitive Behavioral Practices, 17(2): 222-232.
  25. Madigan, S., Moran, G., & Pederson, D.R. (2012). Unresolved states of mind, disorganized atta-chment relationships, and disrupted interactions of adolescent mothers and their infants. Develo-Pmental Psychology, 42(2): 293–304
  26. Mofrad, S., Abdullah, R., & Abu Samah, B. A. (2009(. Perceived parental overprotection and separation anxiety: Does specific parental rearing serve as specific risk factor. Asian Social Science, 5(2): 109-116
  27. Pianta, R.C. (1994). Patterns of relationships between children and kindergarten teacher. Journal of School Psychology, 8(4): 15-32.
  28. Thompson, R. A. (2008). Early attachment and later development. In J. Cassidy, & P. R. Shaver (Eds.), Handbook of attachment: Theory, research and clinical applications (pp.348-366). New York: Guilford Press.
  29. Urquiza, A. J., & Blacker, D. (2012). Parent‐child interaction therapy for sexually abused children. In P. Goodyear-Brown (E.D.), Handbook of Child Sexual Abuse: Identification, Assessment, and Treatment, (pp. 279-296). Hoboken, NJ: Wiley.
  30. Yarnoz, S., Plazaola, M., & Etxeberria, M. P. J. (2008). Adaptation to divorce: An attachment based intervention with long-term divorced parents. Journal of Divorce and Remarriage, 49(1): 291-307.
  31. Zolog, T. C., Ballabriga, M. C. J., Bonillo-martin, A., Canals-sann, J., Hernandezmartinez, C., & Romero-acosta, K. (2011). Somatic complaints and symptoms of anxiety and depression in a schoolbased sample of preadolescents and early adolescents. Functional impairment and implications for treatment. Journal of Cognitive and Behavioral Psychotherapies, 11(3): 191–208.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار