اثر برنامه هنردرمانی مادرمحور بر رفتارهای کلیشه‌ایی، مهارت‌های کلامی و تعاملات اجتماعی کودکان اتیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

2 دانشیار عضو هیت علمی دانشگاه شهیدبهشتی

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف اثربخشی هنردرمانی مادرمحور بر کاهش و بهبود مشکلات اساسی این کودکان درحیطه مهارت­های کلامی، تعاملات اجتماعی و رفتارهای­کلیشه­ایی آن­ها انجام ­شد. نقص مداوم در ارتباط اجتماعی و همچنین وجود رفتارها و حرکات محدود، تکراری، کلیشه­ایی و یکنواخت از علائم طیف اتیسم است که نیاز به مداخلات را در این کودکان ضروری می­سازد. روش: روش مورد استفاده در پژوهش، روش نیمه­آزمایشی با طرح پیش­آزمون _ پس­آزمون، همراه با گروه کنترل و پیگیری (دوماهه) است. تعداد بیست مادر و کودک دارای اختلال طیف اتیسم (واجد ملاک­های ورود) از میان مادران و کودکانی که به کلینیک آموزش و پژوهش کودکان با اختلال ویژه دانشگاه شهیدبهشتی مراجعه کردند، انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه ده نفره آزمایش و گواه قرار داده ­شدند. هر دو گروه در سه مرحله، پیش و پس­ از مداخله و دو ماه بعد از مداخله، به مقیاس درجه بندی اتیسم گیلیام پاسخ دادند. برای تحلیل داده­ها از شاخص­های توصیفی و روش­های آماری t استیودنت و تحلیل واریانس آمیخته استفاده شده­است.یافته­‌ها: یافته­ها نشان داد که برنامه هنردرمانی مادرمحور به طور معناداری مشکلات اساسی کودکان دارای اختلال طیف اتیسم در گروه آزمایش را بهبود بخشیده است یعنی مهارت­های ­کلامی ( 046/0 sig=؛ 13/4 F=) و تعاملات اجتماعی (011/0 sig=؛ 12/7 F=) افزایش و رفتارهای کلیشه­ ایی ( 001/0 sig<؛ 83/43 F=) کاهش یافته است. نتیجه­گیری: بنابراین اثربخشی برنامه هنردرمانی مادرمحور تائید گردید و می­توان از این برنامه در مراکز درمانی و توانبخشی کودکان اتیستیک استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Mother-Based Art Therapy on Stereotypic Behaviors, Verbal Skills and Social Interactions of Children with Autism Spectrum Disorders

نویسندگان [English]

  • kiana zadeh mohamadi 1
  • mahmoud heydari 2
1 faculty of psychology and educational sciences of Tehran south Islamic Azad University
2 Associate Professor, Psychology group of Shahid Beheshti University.
چکیده [English]

Aim: The aim of this study was to evaluate the effectiveness of mother-based art therapy on reducing and improving the basic problems of children with autism spectrum disorders in the areas of verbal skills, social interactions and their stereotypic behaviors. Method: A quasi-experimental method with pre-test/post-test design, with the control group and a two-month follow-up was applied. Both groups were selected from those mothers and children who referred to the Education and Research Clinic for Children with Special Disabilities of Shahid Beheshti University and were randomly divided into two groups of ten. Both groups responded to the Gilliam Autism Rating Scale in three stages: before and after the intervention and two months after the intervention. Descriptive indices and student t-test and mixed analysis of variance were used to analyze the data. Results: The results showed that the mother-based art therapy program significantly improved the basic problems of children with autism spectrum disorders in the experimental group (ie. increased verbal skills (F= 4.13; sig=0.046) and social interactions (F= 7.12; sig=0.011) and stereotypic behaviors has decreased (F= 43.83; sig<0.001). Conclusion: Therefore, our results suggest that mother-based art therapy program sounds like an effective program in treatment and rehabilitation centers for autistic children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Autism
  • Art Therapy
  • Mother- Based Art Therapy Program

مراجع

احمدی، سیدجعفر.، صفری، طیبه.، همتیان، منصوره.، و خلیلی، زهرا. (1390). بررسی شاخص­های روانسنجی آزمون تشخیصی اتیسم ( (GARSمرکز آموزش و توانبخشی کودکان اتیسم اصفهان. نشریه پژوهش­های علوم شناختی و رفتاری، 1(پیاپی 1): 104-87. ]پیوند[
باقریان خسروشاهی، صنم.، پوراعتماد، حمیدرضا.، و فتح آبادی، جلیل. (1393). مؤلفه های مؤثر در درمان کودکان دچار درخودماندگی از منظر والدین. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 9(4پیاپی22): 43_33. ] پیوند [
بخشی، مریم.، مروتی، ذکراله.، الهی، طاهره.، و شاه­محمدیان، سارا. (1397). اثربخشی هنردرمانی بر مهارت­های اجتماعی ارتباطی، تنظیم هیجان و انعطاف­پذیری رفتاری در کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی، 8(پیاپی30): 177_155. ]پیوند[
جوادی، فرشته.، و مقدم، کاوه. (1395). اختلال­های طیف اتیسم (تعاریف اختلال، سیر تحولی طبقه­بندی مداخله­های درمانی، توانبخشی و آموزشی). فصلنامه آموزشی، پژوهشی و اطلاع رسانی علوم انسانی. 10(پیاپی39 و40): 33_ 39.   

سیلورز، جنیفر. (1392). هنردرمانی برای کودکان و نوجوانان درخودمانده. ترجمه الهام توکلی طرقی.، و الهام شفیعی­فر. انتشارات فراروان. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 2008). ]پیوند[
 
 صمدی، سیدعلی.، و مک­کانکی، روی. (1390). اختلالات طیف اتیسم. تهران: نشر دوران]پیوند[
 
عبدالقادری، ماریه.، کافی­ماسوله، سید موسی.، و مرادی­کلادره، بهار. (1399). مقایسه ویژگی­های روانشناختی والدین کودکان مبتلا به طیف اتیسم با والدین کودکان بهنجار. مقاله کنفرنس اولین همایش ملی آسیب­شناسی روانی.] پیوند[
 
کیس، کارولین.، و دالی، تسا. (1393). هنردرمانی کودکان. ترجمه حمیرا سلیمی. انشارات دنیای نو. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 2008).   ]پیوند[
 
محمدپور، وهاب.، باباپورخیرالدین، جلیل.، ­رودسری، عباس.، و محمدعلیو، مجید. (1393). اثربخشی الگودهی ویدئویی بر ارتباط چشمی و تعاملات اجتماعی کودکان با اختلال های طیف اتیستیک.  نشریه روان شناسی افراد استثنایی. دوره 4، شماره 15، 131_114. ]پیوند[
 
مقدم، کاوه.، شریفی­درآمدی، پرویز.، زاده محمدی، علی.، و افروز، غلامعلی. (1394). بررسی    اثربخشی برنامه هنردرمانی خانواده بر رضامندی زوجیت مادران و پدران کودکان خودمانده فصلنامه توانمندسازی کودکان، 3(پیاپی 3): 132-119. ]پیوند[
محتشمی، طیبه.، ابراهیمی، فائزه.، علی­اکبری دهکردی، مهناز.، و چیمه، نرگس. (1395). مقایسه استرس والدگری، رضایتمندی و کارکرد خانواده مادران کودکان دارای اتیسم با مادران کودکان دارای رشد معمول. فصلنامه کودکان استثنایی، 16(پیاپی4): 62 _51. ]پیوند[
نریمانی، محمد.، و مرادی کلارده، پریسا. (1399). کاربرد هنردرمانی در اختلالات طیف اتیسم. ]پیوند[ 
 
American Psychiatric Association) 2013( Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th ed. American Psychiatric Publishing;. [Link]
 
Buescher AVS, Cidav Z, Knapp M, Mandell DS. Costs of Autism Spectrum Disorders in the United Kingdom and the United States. JAMA Pediatr. )2014(; 168(8):721-8. [Link]
 
Case, C.,& Dalley, T. (2008). Art therapy with children from Infancy to Adolescence .USA & UK: Newyork & London : Routledge.[Link]
 
Cooper,B.,& Widdows, N. (2009). Knowing yourself knowing others A workbook for children with Aspergers Disorder, Nonverbal learning Disorder, and Other social_skill problems. Norwalic, CT: Instant Heip Press. [Link]
 
Elliott,S.N.,& Gresham, F.M. (1993). "Social skills interventions for children". Journal of behavior modification, 17(3): 287_313. [Link]
 
Evans, K., & Dubowski, J. (2001). Art therapy with children on the autistic spectrum: Beyond words. London: Jessica Kingsley. [Link]
 
Sanders MR, Kirby JN. (2012). Consumer engagement and the development, evaluation, and dissemination of evidence-based parenting programs. Behav Ther.; 43(2):236-50. [Link]
 
Schweizer, Celine (2020). Art therapy for children diagnosed with autism spectrum disorders: Development and first evaluation of a treatment programme. Research output: Thesis › Thesis fully internal (DIV).University of Groningen. [link]
Silvers, J. B. (2008). Art Therapy Workbook for Children and Adolescents with Autism. A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Arts in Art Therapy & Counseling. Ursuline College Yates. [Link]
 
Webster, A., Filer, A., Webster, V., & Lovell, C. (2004). Parental perspectives on early intensive intervention for children diagnosed with autistic spectrum disorder. Journal of Early Childhood Research, 2, 25. [Link]
 
Zablotsky, B., Black, LI.,& Blumberg, SJ. (2016). Estimated prevalence of children with diagnosed developmental disabilities in the United States,2016–2019. NCHS Data Brief, no 241. Hyattsville, MD: National Center for Health Statistics. [Link]

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار