اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر شادکامی و توانایی تحمل ابهام مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال طیف اُتیسم

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجویی دکتری تخصصی روانشناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران.

2 استادیار گروه روانشناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران.

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر شادکامی و توانایی تحمل ابهام مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال طیف اُتیسم بود. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش­آزمون- پس­آزمون- پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال طیف اُتیسم شهر کرمانشاه در سال 1400 بودند که از میان آنان 30 نفر به روش نمونه­ گیری تصادفی انتخاب و با همگن­ سازی سن و میزان تحصیلات به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. شرکت­ کنندگان جهت پیش ­آزمون، پس­ آزمون و پیگیری به مقیاس شادکامی آکسفورد (آرگایل و لو، 1989) (OHQ) و پرسشنامه تحمل ابهام (مک­لین، 2009) (ATQ) پاسخ دادند. پس از 8 جلسه آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی برای گروه آزمایش، داده ­های پژوهش با استفاده از روش تحلیل کواریانس با اندازه­ گیری مکرر تجزیه و تحلیل شدند. یافته ­ها: نتایج پژوهش نشان داد شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر شادکامی و توانایی تحمل ابهام در مادران کودکان مبتلا به اختلال طیف اُتیسم اثربخش بود (05/0P<) و اثر آن در طول زمان تداوم داشت (05/0P<). نتیجه ­گیری: بر اساس نتایج حاصل از بکارگیری شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی در افزایش شادکامی و توانایی تحمل ابهام در مراکز مشاوره و روان­درمانی می ­تواند مفید و مؤثر واقع شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy on the happiness and ambiguity of mothers with children with autism spectrum disorder

نویسندگان [English]

  • hadis valizadeh 1
  • vahid ahmadi 2
1 PhD Student of Psychology, Ilam Branch, Islamic Azad University, Ilam, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Ilam Branch, Islamic Azad University, Ilam, Iran.
چکیده [English]

Aim: The aim of this study was to determine the effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy on happiness and ambiguity of mothers with children with autism spectrum disorder. Method: The research method was quasi-experimental with a pre-test-post-test-follow-up design with the control group. The statistical population of this study included all mothers with children with autism spectrum disorder in Kermanshah in 2021, from which 30 people were selected by random sampling method and by homogenizing age and level of education were randomly divided into two experimental and control groups. Participants responded to the Oxford Happiness Scale (Argyle and Lou, 1989) (OHQ) and the Ambiguity Tolerance Questionnaire (McLean, 2009) (ATQ) for pretest, posttest, and follow-up. After 8 sessions of mindfulness-based cognitive therapy training for the experimental group, the research data were analyzed using repeated measures covariance analysis. Results: The results showed that mindfulness-based cognitive therapy was effective on happiness and ambiguity tolerance in mothers of children with autism spectrum disorder (P <0.05) and its effect lasted over time (P <0.05). Conclusion: Based on the results of applying mindfulness-based cognitive therapy in increasing happiness and the ability to tolerate ambiguity in counseling and psychotherapy centers can be useful and effective.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mindfulness-Based Cognitive Therapy
  • Happiness
  • Ambiguity Tolerance
  • Autism Spectrum Disorder

مراجع

ابراهیمی، علی.، رفاهی، ژاله.، زارعی محمودآبادی، حسن.، و قاسمی، نوشاد. (1395). اثربخشی شناخت درمانی گروهی بر کیفیت زندگی و شادکامی مادران کودکان مبتلا به اختلال اُتیسم. طلوع بهداشت،  ۱۵ (۱): 186-176. ]پیوند[.
احمدی، اکرم.، و رئیسی، زهره. (1397). تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تحمل پریشانی مادران دارای کودک مبتلا به اختلال طیف اُتیسم. فصلنامه سلامت روان کودک، ۵ (۳) :۷۹-۶۹.  ]پیوند[.
اسلامی، علیرضا.، بریمانی، پژمان.، و دوست محمد، سمانه. (1396). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر اضطراب و عدم تحمل بلاتکلیفی بیماران مبتلا به پرفشاری خون. مجله اصول بهداشت روانی، 19(شماره 3-ویژه‌نامه سومین کنفرانس بین‌المللی نوآوری‌های اخیر در روان‌شناسی، مشاوره و علوم رفتاری): 289-281. ]پیوند[.
اصلی آزاد، مسلم.، منشئی، غلامرضا.، و قمرانی، امیر. (1398). تأثیر درمان ذهن‌آگاهی بر تحمل ابهام و درآمیختگی فکر و عمل مبتلایان به اختلال وسواس بی‌اختیاری. فصلنامه سلامت روان کودک، ۶ (۱):۹۴-۸۳. ]پیوند[.
اقدسی، نسیم.، سلیمانیان، علی‌اکبر.، و اسدی گندمانی، رقیه. (1398). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر طرحواره‌های هیجانی ناسازگار مادران کودکان با فلج مغزی. مجله توانبخشی، ۲۰ (۱):۹۷-۸۶. ]پیوند[.
الهی­فر، حسن.، قمری، محمد.، و زهراکار، کیانوش. (1398). مقایسه اثربخشی آموزش رویکرد مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی و درمان پذیرش و تعهد بر افزایش شادکامی معلم‌های زن، فصلنامه روان شناسی کاربردی، 13 (1): 162-141.  ]پیوند[.
امامی کله سر، لیلا.، و رسولی، محسن. (1396). رابطه باورها و اسنادهای رابطه‌ای با شادکامی زناشویی. فصلنامه روان شناسی کاربردی، 11 (4): 410-393. ]پیوند[.
باقریان خسروشاهی، صنم.، پوراعتماد، حمیدرضا.، و فتح‌آبادی، جلیل. (1393). مؤلفه‌های موثر در درمان کودکان دچار درخودماندگی از منظر والدین. فصلنامه روان شناسی کاربردی، 8 (1): 42-29. ]پیوند[.
بهاروندی، بهناز.، کاظمیان مقدم، کبری.، و هارون رشیدی، همایون. (۱۳9۹). اثربخشی درمان مبتنی بر شفقت بر توانایی تحمل ابهام و اضطراب مرگ سالمندان. روان شناسی پیری، 1 (۱): ۲۶-۱۳. ]پیوند[.
درویشی، سونیا.، و خیاطان، فلور. (1396). اثر آموزش شفقت نسبت به خود بر شادکامی و کیفیت زندگی مادران کودکان دارای اتیسم. فصلنامه کودکان استثنایی، 17 (۴): ۸۶-۷۷ . ]پیوند[.
رحمانیان، مهدیه.، اورکی، محمد.، پورفرید، زهرا.، و برهانی، مهدیه. (1400). اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر استرس ادراک‌شده، سرمایه‌های روان‌شناختی و پردازش هیجانی زنان مبتلا به سرطان پستان. مجله اصول بهداشت روانی، 23 (3): 203-195. ]پیوند[.
سوهانی، اکرم.، و برقی ایرانی، زیبا. (۱۳۹۷). اثربخشی توان بخشی روانی مبتنی بر آموزش مهارتهای مثبت اندیشی بر خودمراقبتی، شادکامی و خودکارآمدی در سالمندان مبتلا به دیابت نوع دو. روان­شناسی پیری، ۴ (۲): ۲۴۹-235. ]پیوند[.
شریفی جندانی، حمیدرضا.، مهکی، فرهاد.، و عباسی، بیتا. (1397). اثربخشی آموزش برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر شادکامی مادران نوجوان کم‌توان ذهنی. رویش روان­شناسی، 7 (۸): 334-323. ]پیوند[.
شیشه فر، سپیده.، کاظمی، فرنگیس.، و پزشک، شهلا. (1396). اثربخشی آموزش واقعیت درمانی بر شادکامی و مسئولیت پذیری مادران کودکان درخودمانده. روانشناسی افراد استثنایی، 7 (27): 53-77. ]پیوند[.
طاهرآبادی، شکوفه.، هجری، مریم.، و کشتکار، محبوبه. (1399). نقش سرمایه روانشناختی در پیش بینی تحمل ابهام و داغ اجتماعی درک شده در مادران دارای کودکان با اختلال طیف اُتیسم. مجله مطالعات ناتوانی، 11 (1): 9-1. ]پیوند[.
عالی پور، کبری.، عباسی، محمد.، و میردریکوند، فضل اله. (۱۳۹۷). تأثیر آموزش راهبردهای وسعت بخشی تفکر بر بهزیستی ذهنی و تحمل ابهام دانش آموزان. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، ۱۱ (۱): ۸-۱. ]پیوند[.
علی پور، احمد.، و آگاه هریس، مژگان. (۱۳۸۶). اعتبار و روایی فهرست شادکامی آکسفورد در ایرانی­ها. روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، ۳ (۱۲): ۲۹۸-۲۸۷. ]پیوند[.
فخری، محمدکاظم.، بهار، عادله.، و امینی، فاطمه. (1396). اثربخشی ذهن‌آگاهی بر شادکامی و کاهش قند‌خون در بیماران دیابتی. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 27 (15): 104-94. ]پیوند[.
فیضی، آوات.، محبوبی، طاهر، زارع، حسین.، و مصطفایی، علی. (۱۳۹۲). رابطه هوش شناختی و تحمل ابهام با کار آفرینی در دانشجویان دانشگاه پیام نور استان آذربایجان غربی. مجله علوم تحقیقات رفتاری، ۱۰ (۴): ۲۸۴-۲۷۶. ]پیوند[.
قاضی­عسگر، سیده نجمه.، ملک­پور، مختار.، عابدی، احمد.، و فرامرزی، سالار. (1401). تأثیر آموزش برنامه هوش موفق استرنبرگ بر افزایش خلاقیت و تحمل ابهام دانش‌آموزان. فصلنامه روان شناسی کاربردی، 16 (2): 11-35. ]پیوند[.
 قدم­پور، عزت اله.، مرادی زاده، سیروس.، و شاه کرمی، محمدشاه. (۱۳۹۷). اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر افزایش شادکامی و بهبود کیفیت زندگی سالمندان. مجله روان شناسی پیری، 4 (1): 38-27. ]پیوند[.
کرمی، جهانگیر.، سنجابی، امیر.، و کریمی، پروانه. (۱۳۹۵). پیش بینی رضایت از زندگی بر اساس تاب آوری و شادکامی در سالمندان. مجله روان شناسی پیری، 2 (۴): ۲۳۶-۲۲۹. ]پیوند[.
ماوایی، زهرا.، کاکابرایی، کیوان. (۱۳۹۶). اثربخشی ذهن آگاهی بر کیفیت زندگی و شادکامی سالمندان. فصلنامه پرستاری سالمندان، ۳ (۴): 20-9. ]پیوند[.
مرمرچی­نیا، مژگان.، و ذوقی­پایدار، محمدرضا. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر امیدواری و شادکامی نوجوانان دختر تحت پوشش بهزیستی. فصلنامه روان شناسی کاربردی، 11 (3):  174-157. ]پیوند[.
Baer, R. (2003). Mindfulness training as a clinical intervention: A conceptual and empirical review. Clinical Psychology: Science and Practice, 10(1): 125-143. [Link]
Carleton, R. (2016). Fear of the unknown: One fear to rule them all? Journal of Anxiety Disorders, 4(1): 5-21. [Link]
Christensen, D., Bilder, D., Zahorodny, W., Pettygrove, D., Fitzgerald, R., & Yeargin, M. (2016). Prevalence and characteristics of autism spectrum disorder among 4-year-old children in the autism and developmental disabilities monitoring network. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 37(1):1-8. [link]
Crosswell, AD., Moreno, PI., Raposa, EB., Motivala, SJ., Stanton, AL., Ganz, PA., & et al. (2017). Effects of mindfulness training on emotional and physiologic recovery from induced negative affect. Psychoneuroendocrinology, 8(6):78–86. [Link]
Crowell, J., Keluskar, J., & Gorecki, A. (2019). Parenting behavior and the development of children with autism spectrum disorder. Comprehensive Psychiatry, 90(1):21-29. [link]
Dai, Q., & Chu, R. (2018). Anxiety, happiness and self-esteem of western Chinese leftbehind children. Child Abuse & Neglect, 86(1): 403-413. [link]
Faleer, HE., Fergus, TA., Bailey, BE., & Wu, KD. (2017). Examination of an experimental manipulation of intolerance of uncertainty on obsessive-compulsive outcomes. J Obsessive Compuls Relat Disord, 15(1): 64–73. [link]
Gentzler, A., Palmer, A., Ford, B., Moran, K., M., & Mauss, B. (2019). Valuing happiness in youth: Associations with depressive symptoms and well-being. Journal of Applied Developmental Psychology, 62(1): 220-230. [link]
Hofmann, G., Sawyer, T., Witt, A., & Oh, D. (2010). The effect of mindfulnessbased therapy on anxiety and depression: A meta-analytic review. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 28(1): 63-81. [Link]
Hofmann, SG., & Gomez, AF. Mindfulness-based interventions for anxiety and depression. Psychiatr Clin North Am. 40(4): 739–749. [Link]
Kabat Zinn, J. (2003). Mindfulness-based interventions in context: past present and future. Journal of Clinical psychology Science and Practice, 10, 144-156. [Link]
Koerner, N., Mejia, T., & Kusec, A. (2017). What's in a name? Intolerance of uncertainty, other uncertainty-relevant constructs, and their differential relations to worry and generalized anxiety disorder. Cognitive Behavior Therapy, 46(2), 141-161. [Link]
Krishna, R. (2014). Mindfulness: the untapped innate catalyst for healing, happiness and health. Journal of Oklahoma State Medical Association, 12(1): 610-613. [Link]
Lindsay, E., & Creswell, J. (2017). Mechanisms of mindfulness training: monitor and acceptance theory (MAT). Journal of Clinical Psychology Review, 51: 48-59. [Link]
Lobos, G., Grunert, G., Bustamante, M., & Schnettler, B. (2016). With health and good food, great life Gender differences and happiness in Chilean rural older adults. Social Indicators Research, 127(2): 865-885. [link]
McLain, L. (2009). Evidence of the properties of an ambiguity tolerance measure: the Multiple Stimulus Types Ambiguity Tolerance Scale-II (MSTAT-II). Psychology Reports, 105(3-1): 975-988. [Link]
Mohammadi, F., Rakhshan,  M., Molazem,  Z., Zareh, N., & Gillespie, M. (2019). Parents perspectives on family violence against children with autism. Archives Iranian Medicne, 22(9),505–510. [link]
Nemati, S., & Maralani, M. (2016). The Relationship between life satisfaction and happiness: the mediating role of resiliency. International Journal of Psychological Studies, 8(3):194- 208. [link]
Rios ,K., Aleman, J., & Burke, M. (2020). Special education experiences and stress among Latina mothers of children with autism spectrum disorder (ASD). Autism Spectrum Disorders, 10(15): 1-12. [link]
Roger, JS., Michele, Y., Sue, R., Gail, J., & Josephine, MC. (2016). Knowing, planning for and fearing death: Do adults with intellectual disability and disability staff differ. Journal of Research in Developmental Disabilities, 49(12): 47–59. [Link]
Walsh, J. J., Balint, M. G., Smolira, S. J. D.R., Fredericksen, L. K, & Madsen, S. (2009). Predicting individual differences in mindfulness: The role of trait anxiety, attachment anxiety and attentional control. Personality and Individual Differences, 46(2): 94-99. [Link]
Won, D., Bae, J., Byun, H., & Seo, K. (2020). Enhancing subjective well-being through physical activity for the elderly in Korea: A meta-analysis approach. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(1): 1-12. [link]
Zenasni, F., Besancon, M., & Lubart, T. (2006). Creativity and tolerance ambiguity: An empirical study. The Journal of Creative Behavior, 42(1): 61-73[Link]
Zettle, R. D. (2008). ACT with affective disorders. In Hayes, S. C., and Strosahl, K. D., (Eds.). A practical guide to acceptance and commitment therapy. New York, NY: Springer. [Link]

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار