اثر ادراک از روابط والدینی، رابطۀ معلم- دانش‌آموز و بهترین اهداف شخصی بر سرزندگی تحصیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکترای روانشناسی دانشگاه تهران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف آزمون اثر ادراک از روابط والدینی، ادراک از رابطة معلم-دانش ­آموز و بهترین اهداف شخصی بر سرزندگی تحصیلی  صورت گرفت. روش: ۶۰۰ دانش‌آموز دورة متوسطه پرسشنامه‌های بهترین اهداف شخصی مارتین (2006)، سرزندگی تحصیلی  دهقانی‌زاده و حسین‌چاری (۱۳۹۱)، ادراک از روابط والدینی گرونیک و همکاران (1997) و پرسشنامة معلم به عنوان بافت اجتماعی بیلمونت و همکاران (1992) را پاسخ دادند. جهت تحلیل داده‌ها از مدل‌یابی معادلات ساختاری چندسطحی (MSEM) استفاده شد. یافته‌ها: در سطح بین‌گروهی ادراک از روابط والدینی و ادراک از رابطۀ معلم- دانش‌آموز به طور مثبت قادر به پیش‌بینی بهترین اهداف شخصی دانش‌آموزان بودند که به نوبۀ خود بهترین اهداف شخصی به طور مثبت به سرزندگی تحصیلی مرتبط بود. هم‌چنین اثر غیرمستقیم بین‌خوشه‌ای ادراک از روابط والدینی و ادراک از رابطۀ معلم- دانش‌آموز معنادار بدست آمد. اثر مستقیم بین کلاسی ادراک از روابط والدین بر سرزندگی تحصیلی معنادار ولی این اثر برای ادراک از رابطه معلم- دانش‌آموز غیرمعنادار بدست آمد و حاکی از آن است که بهترین اهداف شخصی دانش‌آموزان به طور کامل رابطۀ بین کلاسی ادراک از رابطه معلم- دانش‌آموز با سرزندگی تحصیلی را میانجی‌گری می‌کند. 19/27 درصد از واریانس سرزندگی تحصیلی در سطح دانش‌آموز توسط متغیر سطح فردی و 67/78 درصد از واریانس آن در سطح کلاس توسط متغیر بافتی تبیین شد. نتیجه‌گیری: هدایت دانش­آموزان به سوی جهت ­گیری هدفی بهترین اهداف شخصی توسط معلمان و ایجاد جو حمایتی در خانواده توسط والدین می­ تواند سرزندگی تحصیلی دانش­آموزان را ارتقا بخشد.
هدف: پژوهش حاضر با هدف آزمون اثر ادراک از روابط والدینی، ادراک از رابطة معلم-دانش ­آموز و بهترین اهداف شخصی بر سرزندگی تحصیلی  صورت گرفت. روش: ۶۰۰ دانش‌آموز دورة متوسطه پرسشنامه‌های بهترین اهداف شخصی مارتین (2006)، سرزندگی تحصیلی  دهقانی‌زاده و حسین‌چاری (۱۳۹۱)، ادراک از روابط والدینی گرونیک و همکاران (1997) و پرسشنامة معلم به عنوان بافت اجتماعی بیلمونت و همکاران (1992) را پاسخ دادند. جهت تحلیل داده‌ها از مدل‌یابی معادلات ساختاری چندسطحی (MSEM) استفاده شد. یافته‌ها: در سطح بین‌گروهی ادراک از روابط والدینی و ادراک از رابطۀ معلم- دانش‌آموز به طور مثبت قادر به پیش‌بینی بهترین اهداف شخصی دانش‌آموزان بودند که به نوبۀ خود بهترین اهداف شخصی به طور مثبت به سرزندگی تحصیلی مرتبط بود. هم‌چنین اثر غیرمستقیم بین‌خوشه‌ای ادراک از روابط والدینی و ادراک از رابطۀ معلم- دانش‌آموز معنادار بدست آمد. اثر مستقیم بین کلاسی ادراک از روابط والدین بر سرزندگی تحصیلی معنادار ولی این اثر برای ادراک از رابطه معلم- دانش‌آموز غیرمعنادار بدست آمد و حاکی از آن است که بهترین اهداف شخصی دانش‌آموزان به طور کامل رابطۀ بین کلاسی ادراک از رابطه معلم- دانش‌آموز با سرزندگی تحصیلی را میانجی‌گری می‌کند. 19/27 درصد از واریانس سرزندگی تحصیلی در سطح دانش‌آموز توسط متغیر سطح فردی و 67/78 درصد از واریانس آن در سطح کلاس توسط متغیر بافتی تبیین شد. نتیجه‌گیری: هدایت دانش­آموزان به سوی جهت­ گیری هدفی بهترین اهداف شخصی توسط معلمان و ایجاد جو حمایتی در خانواده توسط والدین می­ تواند سرزندگی تحصیلی دانش­آموزان را ارتقا بخشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effect of Perceived Parental Relationships, Teacher-Student Relationship and Personal Best Goals on Academic Buoyancy

نویسندگان [English]

  • Elahe Hejazi 1
  • Fahime Abasi 2
1 دانشگاه تهران
2 دانشگاه تهران
چکیده [English]

Aim: This study aimed to investigate the effect of perceived parental relationships, teacherstudent relationship and personal best goals on academic buoyancy. Method: Therefore, 600 secondary high school girl students completed personal best goals questionnaire of Martin (2006), academic buoyancy questionnaire of Dehganizadeh and Hoseinchari (2012), perceived parental relationship questionnaire of Gronik et al. (1997) and Teacher as Social Context Questionnaire (TASCQ) of Belmont, et al. (1992). Multilevel Structural Equation Modeling (MSEM) was used for analyzing data. Results: In between group level perceived parental relationship and teacher‐student relationship positively predict students` personal best goals, which in turn the best personal goals positively related to students' academic buoyancy. Also, there was a significant indirect inter-cluster effect of perceived parental relationship and perceived teacher‐student relationship. The direct inter-classroom perception of parental relationships on academic buoyancy was significant, but this effect was insignificant for perceived teacher-student relationship, suggesting that students' personal best goals completely meditate relationship between inter-classroom perceptions of teacher-student relationships and academic buoyancy.  27.19% of variance in academic buoyancy at student level was explained by individual level variable and 78.67% of variance in academic buoyancy at class level was explained by contextual variable. Conclusion: Guiding students towards personal best goals orientation by teachers and creating a supportive atmosphere in the family by parents can improve students' academic buoyancy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Perceived Parental Relationships
  • Teacher‐Student Relationship
  • Personal Best Goals
  • Academic Buoyancy
منابع
‎ابراهیمی بخت، حبیب اله؛ یاراحمدی، یحیی؛ اسدزاده، حسن و احمدیان، حمزه. (۱۳۹۷). اثربخشی برنامه آموزشی سرزندگی تحصیلی بر عملکرد تحصیلی، اشتیاق تحصیلی و سرزندگی تحصیلی دانش آموزان. نشریه تدریس پژوهی، 6(۲)، 182-163. ]پیوند[
تاباکنیک، باربارا جی؛ فیدل، لیندا اس (1395). کاربرد آمار چند متغیری. ترجمه ایزانلو، بلال؛ فرزاد، ولی الله؛ حسن‌آبادی، حمیدرضا، ابوالمعالی، خدیجه؛ حبیبی عسگرآباد، مجتبی. تهران: انتشارات رشد.
تنهای رشوانلو، فرهاد و حجازی، الهه. (1388). ارتباط ادراک از سبک فرزندپروری والدین با انگیزش تحصیلی و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دبیرستانی. دانشور رفتار، ۱۶(۳۹)، 14-1.]پیوند[
دهقانی‌زاده، محمدحسین و حسین چاری، مسعود. (۱۳۹۱). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوی ارتباطی خانواده؛ نقش واسطه ای خودکارآمدی. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 4(2), 47-21. ]پیوند[
شیخ الاسلامی، راضیه و طاهری، ژیلا. (1396). تبیین علی سرزندگی تحصیلی بر اساس دلبستگی به والدین و همسالان و تنظیم شناختی هیجان. روش‌ها و مدل‌های روانشناختی، ۸(۲۹)، 22-1. ]پیوند[
فولادچنگ، محبوبه؛ جوکار، حمیدرضا و انجم شجاع، محمدرضا (1399). مهار روان­شناختی والدین: پیش­بینی مسئولیت­پذیری شخصی و سرزندگی تحصیلی. روان­شناسی تحولی: روان­شناسان ایرانی، (64)16، 424-411. ]پیوند[
فولادی، اسما؛ کجباف، محمد باقر و قمرانی، امیر. (۱۳۹۵). اثربخشی آموزش سرزندگی تحصیلی بر معنای تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر پایۀ سوم دورۀ اول متوسطه شهر مشهد. فصلنامه علمی-پژوهشی، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 4(15)،103-93.]پیوند[
مرادی، مرتضی؛ عباسعلی، سلیمانی خشاب؛ شهاب زاده، صدیقه؛ صباغیان بغدادآباد، حمید و دهقانی‌زاد، محمدحسین. (۱۳۹۵). آزمون ساختار عاملی و سنجش همسانی درونی نسخه‌ی ایرانی پرسشنامه‌ی بهزیستی تحصیلی. فصلنامه اندازه گیری تربیتی، 7(26)، 148-123.]پیوند[
References
Aguinis, H., Gottfredson, R. K., & Culpepper, S. A. (2013). Best-practice recommendations for estimating cross-level interaction effects using multilevel modeling. Journal of Management, 39(6), 1490-1528. [link]
Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of personality and social psychology, 51(6), 1173. [link]
Belmont, M., Skinner, E., Wellborn, J., & Connell, J. (1992). Teacher as social context (TASC). Student report measures of teacher provision of involvement, structure, and autonomy support (Technical Report). Rochester, NY: University of Rochester.
Benita, M., Roth, G., & Deci, E. L. (2014). When are mastery goals more adaptive? It depends on experiences of autonomy support and autonomy. Journal of Educational Psychology, 106(1), 258. [link]
Bernard, B. (1991). Fostering resiliency in kids: Protective factors in the family, school and community, 1991. Manuscrit non publié.
Bundick, M. J., & Tirri, K. (2014). Student perceptions of teacher support and competencies for fostering youth purpose and positive youth development: Perspectives from two countries. Applied Developmental Science, 18(3), 148-162. [link]
Collie, R. J., Martin, A. J., Papworth, B., & Ginns, P. (2016). Students' interpersonal relationships, personal best (PB) goals, and academic engagement. Learning and Individual Differences, 45, 65-76. [link]
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2012). Motivation, personality, and development within embedded social contexts: An overview of self-determination theory. The Oxford handbook of human motivation, 85-107.
Finn, J. D., & Rock, D. A. (1997). Academic success among students at risk for school failure. Journal of applied psychology, 82(2), 221. [link]
Freilich, R., & Shechtman, Z. (2010). The contribution of art therapy to the social, emotional, and academic adjustment of children with learning disabilities. The Arts in psychotherapy, 37(2), 97-105. [link]
Furrer, C., & Skinner, E. (2003). Sense of relatedness as a factor in children's academic engagement and performance. Journal of educational psychology, 95(1), 148. [link]
Garson, G. D. (2013). Introductory guide to HLM with HLM 7 software. Hierarchical linear modeling: Guide and applications, 55-96. [link]
Gehlbach, H., Brinkworth, M. E., & Harris, A. D. (2012). Changes in teacher–student relationships. British Journal of Educational Psychology, 82(4), 690-704. [link]
Grolnick, W. S. (2009). The role of parents in facilitating autonomous self-regulation for education. Theory and Research in Education, 7(2), 164-173. [link]
Grolnick, W. S., Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1997). Internalization within the family: The self-determination theory perspective. In J. E. Grusec & L. Kuczynski (Eds.), Parenting and children's internalization of values: A handbook of contemporary theory (p. 135–161). John Wiley & Sons Inc.  [link]
Hofmann, D. A., & Gavin, M. B. (1998). Centering decisions in hierarchical linear models: Implications for research in organizations. Journal of Management, 24(5), 623-641. [link]
Hox, J. J. (2013). Multilevel regression and multilevel structural equation modeling. The Oxford handbook of quantitative methods, 2(1), 281-294. [link]
Lachowicz, M. J., Sterba, S. K., & Preacher, K. J. (2015). Investigating multilevel mediation with fully or partially nested data. Group Processes & Intergroup Relations, 18(3), 274-289. [link]
Lee, V. E. (2000). Using hierarchical linear modeling to study social contexts: The case of school effects. Educational psychologist, 35(2), 125-141. [link]
Liem, G. A. D., Ginns, P., Martin, A. J., Stone, B., & Herrett, M. (2012). Personal best goals and academic and social functioning: A longitudinal perspective. Learning and Instruction, 22(3), 222-230. [link]
Maehr, M. L., & Zusho, A. (2009). Achievement Goal Th eory: Th e Past, Present, and Future. In Handbook of motivation at school (pp. 91-118). Routledge. [link]
Martin, A. J. (2006). Personal bests (PBs): A proposed multidimensional model and empirical analysis. British Journal of Educational Psychology, 76(4), 803-825. [link]
Martin, A. J. (2015). Implicit theories about intelligence and growth (personal best) goals: Exploring reciprocal relationships. British Journal of Educational Psychology, 85(2), 207-223. [link]
Martin, A. J., & Dowson, M. (2009). Interpersonal relationships, motivation, engagement, and achievement: Yields for theory, current issues, and educational practice. Review of educational research, 79(1), 327-365. [link]
Martin, A. J., & Elliot, A. J. (2016). The role of personal best (PB) goal setting in students' academic achievement gains. Learning and Individual Differences, 45, 222-227. [link]
Martin, A. J., & Liem, G. A. D. (2010). Academic personal bests (PBs), engagement, and achievement: A cross-lagged panel analysis. Learning and Individual Differences, 20(3), 265-270. [link]
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2006). Academic resilience and its psychological and educational correlates: A construct validity approach. Psychology in the Schools, 43(3), 267-281. [link]
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2008). Academic buoyancy: Towards an understanding of students' everyday academic resilience. Journal of school psychology, 46(1), 53-83. [link]
Masten, A. S., & Coatsworth, J. D. (1998). The development of competence in favorable and unfavorable environments: Lessons from research on successful children. American psychologist, 53(2), 205. [link]
Masten, A. S., & Coatsworth, J. D. (1998). The development of competence in favorable and unfavorable environments: Lessons from research on successful children. American psychologist, 53(2), 205. [link]
Maulana, R., Opdenakker, M. C. J. L., Den Brok, P., & Bosker, R. J. (2012). Teacher–student interpersonal relationships in Indonesian lower secondary education: Teacher and student perceptions. Learning environments research, 15(2), 251-271. [link]
McMillan, J. H., & Reed, D. F. (1994). At-risk students and resiliency: Factors contributing to academic success. The Clearing House, 67(3), 137-140. [link]
Mensah, B., & Koomson, E. (2020). Linking Teacher-Student Relationship to Academic Achievement of Senior High School Students. Social Education Research, 102-108.‏ [link]
Milstein, M. M., & Henderson, N. (1996). Resiliency in schools: Making it happen for students and educators. Corwin Press.
O’Connor, E., & McCartney, K. (2007). Examining teacher–child relationships and achievement as part of an ecological model of development. American Educational Research Journal, 44(2), 340-369. [link]
Pituch, K. A., & Stapleton, L. M. (2012). Distinguishing between cross-and cluster-level mediation processes in the cluster randomized trial. Sociological Methods & Research, 41(4), 630-670. [link]
Preacher, K. J., Curran, P. J., & Bauer, D. J. (2006). Computational tools for probing interactions in multiple linear regression, multilevel modeling, and latent curve analysis. Journal of educational and behavioral statistics, 31(4), 437-448. [link]
Preacher, K. J., Zhang, Z., & Zyphur, M. J. (2011). Alternative methods for assessing mediation in multilevel data: The advantages of multilevel SEM. Structural Equation Modeling, 18(2), 161-182. [link]
Preacher, K. J., Zyphur, M. J., & Zhang, Z. (2010). A general multilevel SEM framework for assessing multilevel mediation. Psychological methods, 15(3), 209. [link]
Putwain, D. W., & Daly, A. L. (2013). Do clusters of test anxiety and academic buoyancy differentially predict academic performance?. Learning and Individual Differences, 27, 157-162. [link]
Putwain, D. W., Connors, L., Symes, W., & Douglas-Osborn, E. (2012). Is academic buoyancy anything more than adaptive coping?. Anxiety, Stress & Coping, 25(3), 349-358. [link]
Rohinsa, M., Cahyadi, S., Djunaidi, A., & Iskandar, T. Z. (2020). Effect of parent support on engagement through need satisfaction and academic buoyancy. Utopía y Praxis Latinoamericana, 25(6), 144-153. [link]
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary educational psychology, 25(1), 54-67. [link]
Sariçam, H. (2015). Subjective happiness and hope. Universitas Psychologica, 14(2), 685-694. [link]
Skinner, E., Furrer, C., Marchand, G., & Kindermann, T. (2008). Engagement and disaffection in the classroom: Part of a larger motivational dynamic?. Journal of educational psychology, 100(4), 765. [link]
Snijders, T., & Bosker, R. (1999). Multilevel analysis: An introduction to basic and applied multilevel analysis. London: Sage.
Tofighi, D., & Thoemmes, F. (2014). Single-level and multilevel mediation analysis. The Journal of Early Adolescence, 34(1), 93-119. [link]
Vansteenkiste, M., Lens, W., Elliot, A. J., Soenens, B., & Mouratidis, A. (2014). Moving the achievement goal approach one step forward: Toward a systematic examination of the autonomous and controlled reasons underlying achievement goals. Educational Psychologist, 49(3), 153-174. [link]
Vansteenkiste, M., Niemiec, C. P., & Soenens, B. (2010). The development of the five mini-theories of self-determination theory: An historical overview, emerging trends, and future directions. In The decade ahead: Theoretical perspectives on motivation and achievement (pp. 105-165). Emerald Group Publishing Limited. [link]
Voydanoff, P., & Donnelly, B. W. (1999). Multiple roles and psychological distress: The intersection of the paid worker, spouse, and parent roles with the role of the adult child. Journal of Marriage and the Family, 725-738. [link]
Wang, M. T., Brinkworth, M., & Eccles, J. (2013). Moderating effects of teacher–student relationship in adolescent trajectories of emotional and behavioral adjustment. Developmental psychology, 49(4), 690. [link]
Wayman, J. C. (2002). The utility of educational resilience for studying degree attainment in school dropouts. The Journal of Educational Research, 95(3), 167-178. [link]
Wentzel, K. R. (1999). Social-motivational processes and interpersonal relationships: Implications for understanding motivation at school. Journal of educational psychology, 91(1), 76. [link]
Wentzel, K. R. (2009). Students’ relationships with teachers as motivational contexts. Handbook of motivation at school, 301-322.
Wentzel, K. R., Muenks, K., McNeish, D., & Russell, S. (2017). Peer and teacher supports in relation to motivation and effort: A multi-level study. Contemporary Educational Psychology, 49, 32-45.‏
Werner, E., & Smith, R. (1989). Vulnerable but Invincible: A Longitudinal Study of Resilient Children and Youth. New York: Adams. Bannister, and Cox. 1992. Overcoming the Odds: High-Risk Children from Birth to Adulthood.
Yu, K., & Martin, A. J. (2014). Personal best (PB) and ‘classic’achievement goals in the Chinese context: their role in predicting academic motivation, engagement and buoyancy. Educational Psychology, 34(5), 635-658. [link]
Zhang, Z., Zyphur, M. J., & Preacher, K. J. (2009). Testing multilevel mediation using hierarchical linear models: Problems and solutions. Organizational Research Methods, 12(4), 695-719. [link]