مقایسه اثربخشی گروه درمانی شناختی – رفتاری و ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت بر کاهش رفتارهای پرخطر در معتادان افیونی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی مقایسه اثربخشی گروه درمانی شناختی – رفتاری و ذهن ­آگاهی مبتنی بر شناخت بر کاهش رفتارهای پرخطر در معتادان ترک افیونی صورت گرفت. روش: روش این پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون همراه با گروه کنترل است. جامعه­ی آماری شامل کلیه افراد وابسته به مواد افیونی مراجعه کننده به مرکز ترک اعتیاد وابسته به شبکه بهداشت و درمان شهرستان سرپل ذهاب در نیمه اول سال 1396 بود، به روش نمونه­ گیری در دسترس تعداد 36 نفر با تشخیص وابستگی به مواد افیونی بر اساس معیارهای راهنمای تشخیصی و آماری نسخه پنجم، از افرادی که داوطلب دریافت خدمات درمانی و واجد معیارهای ورود بودند، به صورت تصادفی (12 نفر گروه آزمایش اول، 12 نفر گروه آزمایش دوم و 12 نفر گروه کنترل) انتخاب شدند. از مصاحبه بالینی ساخت یافته DSM-5 نسخه‌ی بالینی (SCID-5)، مصاحبه‌ بالینی ساخت یافته DSM-5 نسخه‌ی بالینی (SCID-5-PD) و مقیاس پیش بینی از بازگشت برای جمع آوری داده­ ها استفاده شد. روش درمان ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت در 8 جلسه 2 ساعته و روش درمان شناختی- رفتاری در 12 جلسه 90 دقیقه ­ای در گروه های آزمایشی اجرا شد. یافته ­ها: نتایج نشان داد که بین اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری و ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت در کاهش رفتارهای پرخطر در معتادان افیونی تفاوت معناداری وجود ندارد، اما در مقایسه با گروه کنترل این تفاوت معنادار است. نتیجه­ گیری: گروه درمانی شناختی-رفتاری و ذهن ­آگاهی مبتنی بر شناخت از روش ­های درمانی تاثیرگذار بر کاهش رفتارهای پرخطر در معتادان افیونی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparing the Effectiveness of Congnitive-Behavioral Group therapy and Mindfulness-based Cognitive Therapy on the Reduction of Risky Behaviors in Opium addicts

نویسنده [English]

  • Saeed Imani
Assistant Professor, Department of Counseling, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Aim: The purpose of this study accomplished to comparing the effectiveness of Congnitive-Behavioral Group therapy and Mindfulness-based Cognitive Therapy on the Reduction of Risky Behaviors in opium addicts. Method:  the method of this research is a quasi-experimental with pre-test-post-test plan with a control group. The statistical community includes all of the people dependent on opiates referring to center leaving addiction dependent on healthcare Network City of Saralpul-Zahab that was in the first half of 1396. With method of available sampling 36 people detecting dependency opiates based DSM-5 who people volunteered to receive therapeutic services and eligibility inclusion criteria, randomly )12 people the first test group, 12 people the second test group, 12 people the control group) Were for selected.  Structured clinical interview for DSM-5 clinical version (SCID-5), and structured clinical interview for DSM-5 clinical version (SCID-5-PD) and the questionnaire measurement of craving heroin was used to collect data. The method of MBCT at the 8 meeting 2-hour and The method CBT in 12 sessions  90 minute Was implemented in the pilot groups. Results: The results showed that between Comparing the Effectiveness of  CBGT and MBCT on the Reduction Risky Behaviors in Opium addicts There is no significant difference. But in comparison with the control group this difference is significant.  
Conclusions: The results showed that CBGT and MBCT is methods of treatment influencing on the Reduction of  Risky Behaviors in Opium addicts.    

کلیدواژه‌ها [English]

  • Congnitive-Behavioral Group therapy
  • Mindfulness-based Cognitive Group Therapy
  • Recurrence
  • Addiction in Opium
اختیاری، حامد، عدالتی، هانیه؛ بهزادی، آرین؛ صفایی، هومن؛ نوری، مهدی؛ آذرخش، مکری (1387). ساخت و بررسی کارآیی پنج آزمون تصویری ارزیابی ولع مصرف در معتادان مواد افیونی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 14(3)، 349-337. [پیوند]
جهانگیر، امیر حسین؛ ایمانی,  سعید؛ مسجدی آرانی, عباس & مجتهدی، سید حسین. (1395). بررسی مقایسه ذهن‌آگاهی به شیوه گروهی با متادون درمانی بر سلامت روان معتادان مواد مخدر سنتی. سلامت اجتماعی, 4(1), 55-66.‎ [پیوند].
خیاطی پور، عاطفه؛ قربان شیرودی، شهره؛ خلعتبری، جواد (1389). مقایسه اثربخشی درمان ترکیبی شناختی – رفتاری در گروه های اجتماع مدار و معتادان گمنام بر گرایش به مصرف مواد افیونی، مجله علمی پزشکی جندی شاپور، دوره 6 ،633-640. [پیوند]
دستجردی، قاسم؛ ابراهیمی دهشیری، وجیهه؛ خلاصه زاده، گلرسته و احسانی، فاطمه (1390). بررسی تاثیر داروی متادون بر کاهش رفتارهای پرخطردر بین نوجوانان دبیرستان های شهر تهران، فصلنامة خانواده پژوهی، 4(13)، 87-100. [پیوند]
رحیمی موقر، آفرین؛ محمد، کاظم؛ و محمد رزاقی، عمران (1381). روند 30 ساله وضعیت سوءمصرف مواد در ایران. مجله حکیم، دوره 5، شماره 3، 171-181. [پیوند]
روح الله، حدادی؛ رضا، رستمی؛ عباس، رحیمی نژاد؛ اکبری زردخانه، سعید (1390). اثربخشی گروه درمانی شناختی-رفتاری کترل تکانه بر کاهش تکانشگری، ولع مصرف و شدت اعتیاد در معتادان مصرف کننده کراک. فصلنامه سوء مصرف مواد، شماره 10، 175-210. [پیوند].
زارعی، فرشاد؛ خاکباز، حمید؛ و کرمی، حوریه (1389). اثربخشی آموزش مهارت خودآگاهی بر کاهش رفتارهای پرخطر ارتباط با جنس مخالف در معتادان. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد، سال چهارم، شماره پانزدهم، 69-63. [پیوند]
ساعد، امید؛ یعقوبی، حمید؛ روشن، رسول؛ و سلطانی، مرضیه (1390). مقایسه باورهای فراشناختی ناکارآمد در بین افراد وابسته و افراد غیر وابسته به مواد. فصلنامه اعتیاد پژوهی، 5 (17)، 75-90. [پیوند].
سپهری نسب، زهرا؛ و سهرابی، فرامرز (1395). اثربخشی مدیریت استرس به شیوه شناختی–رفتاری بر سلامت روانشناختی و تکانشگری معتادان. فصلنامه روانشناسی کاربردی، سال 10، شماره 1 (37)، 1-19. [پیوند]
سواری، کریم؛ شانچی، شهرزاد (1396). اثربخشی آموزش مهارت خودآگاهی هیجانی بر افزایش کنترل تکانه و کاهش استعداد گرایش به مصرف مواد. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد، سال یازدهم، شماره چهل و دوم، 269-280. [پیوند]
صفرزاده، عطیه؛ روشن، رسول؛ و شمس، جلال الدین (1391). اثربخشی آموزش مدیریت استرس و آرام سازی در کاهش عاطفه منفی و افزایش کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان. فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی، 6 (4)، 21-35. [پیوند]
علیلو، جعفر؛ خرمی مارکانی، عبدالله؛ دیدارلو، علیرضا؛ متین، حبیبه؛ فروتنی، محمد رضا؛ حسین پور، جهانگیر (1395). تأثیر مداخله آموزشی و رفتار تعاملی بر تغییر رفتارهای پرخطر معتادان تزریقی مرکز گذری کاهش آسیب اعتیاد شهر ارومیه. مجله دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، دوره چهاردهم، شماره هفتم، پی درپی ۸۴ ، مهر ۱۳۹۵ ، ص 621-611. [پیوند]
کمرزرین، حمید؛ زارع، حسین؛ بروکی میلان، حسن (1391). اثربخشی درمان شناختی­رفتاری بر افزایش خودکارآمدی و بهبود علائم اعتیاد در بیمارن وابسته به مواد، فصلنانه علمی و پژوهشی دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مباره با مواد مخدر ریاست جمهوری، دوره 6، شماره 22، 75-85. [پیوند]
کیامینی، محمدحسین؛ نیکبخت، محمد؛ امیرآبادی، بهاره؛ رمضانی، عباس و نیک یار، علی (1393). تاثیر درمان شناختی-رفتاری بر میزان نشانه­های آسیب­شناسی روانی و رفتارهای پر خطر زندانیان. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، سال هجدهم، شماره 2 (پی در پی 73)، 58-53. [پیوند]
محمد خانی، پروانه؛ خانی پور، حمید  (1391). درمان های شناختی مبتنی بر حضور ذهن. تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی. [پیوند]
محمدی، شیما؛ دیاریان، محمد مسعود (1395). اثربخشی آموزش رفتارهای سالم جنسی بر بدکارکردی جنسی زنان معتاد. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد، سال دهم، شماره سی و نهم، 262-249. [پیوند]
محی الدینی، حمید (1391). اثربخشی گروه درمانی شناختی رفتاری در بهبود علائم اختلال وسواسی اجباری و ارتقاء سلامت روان مبتلایان به این اختلال ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند. [پیوند]
مشمول حاجی آقا، صمد؛ و ابوالقاسمی، عباس (1395). مقایسه خطرپذیری و تحریف شناختی در دانش آموزان با و بدون گرایش به اعتیاد. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد، سال دهم، شماره چهلم، 112-103. [پیوند]
مکری، آذرخش؛ اختیاری، حامد؛ عدالتی، هانیه؛ گنجگاهی، حبیب (1387). ارتباط میزان ولع مصرف با ابعاد مختلف شدت اعتیاد در معتادان تزریقی هروئین. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، سال چهاردهم، شماره 3، 306-298. [پیوند]
مومنی، فرشته؛ مشتاق، نهاله بیدختی؛ پورشهباز، عباس (1392). اثربخشی گروه درمانی با رویکرد شناختی – رفتاری بر بهبود کیفیت زندگی معتادان به مواد افیونی تحت درمان نگهدارنده با متادون، فصلنامه اعتیاد پژوهی سوء مصرف مواد، سال هفتم، شماره 27، 79-92. [پیوند]
ناطقی، محبوبه؛ سهرابی، فرامرز (1396). اثربخشی درمان شناختی – رفتاری بر افکار خودکشی و تکانشگری نوجوانان دارای اعتیاد به مواد مخدر. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد، سال یازدهم، شماره چهل و دوم، 213-228. [پیوند]
نجاتی، وحید (1392). تصمیم گیری پرخطر در موقعیت های اجتماعی: طراحی آزمون ضمنی و معرفی ویژگی های روان سنجی آن. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 17 (1 پیاپی 26): 101-114. [پیوند]
نجفی، محمود؛ مراد زاده خراسانی، سهیلا (1394). اثربخشی گروه درمانی شناختی رفتاری بر پرخاشگری افراد معتاد. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد، سال نهم، شماره سی و ششم، 94-81. [پیوند]
نریمانی، محمد؛ رجبی، سوران؛ و دلاور، سیما (1392). تاثیر آموزش نوروفیدبک بر کاهش علایم بیش فعالی و نقص در دانشجویان دختر. مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک ، 16(2)، 91-103. [پیوند]
نیکوگفتار، منصوره؛ عنافچه، شهلا (1393). مقایسه تکانشگری بین افراد مبتلا به ایدز، افراد دارای سوءمصرف مواد و همتایان سالم. فصلنامه اعتیاد پژوهی، 8 (31)، 35-44. [پیوند]
Antoni, M. H., Ironson, G., Schneiderman, N. (2010). Cognitive- behavioral stress management. Alimohammad, J., Jokar, S., Neshat doost, H. T. Isfahan: Jahad daneshgahi. [Link]
Bayles, C., Blossom, P., & Apsche, J. (2014). A brief review and update of mode deactivation therapy. International Journal of Behavioral Consultation and Therapy, 9(1), 46-48. [Link]
Beck, A. T., Rush, A. J., Shaw, B. F., & Emery, G. D. (1979). Cognitive therapy of depression. New York: Guilford Press. [Link]
Bergman, M. M., & Scott, J. (2001). Young adolescents well-being and health-risk behaviors: Gender and socioeconomic differences. Journal of Adolescence, 24, 183-197. [Link]
Bowen, S., Witkiewitz, K., Dillworth, T. M., & Marlatt, G. A. (2007). The role of thought suppression in the relationship between mindfulness meditation and alcohol use. Addictive behaviors, 32(10), 2324-2328. [Link]
Bowen, S., De Boer, D., Bergman, A. (2017). The role of mindfulness as approach-based coping in the PTSDsubstance abuse cycle. Addictive Behaviors, 64, 212-216. [Link].
Des Jarlais, D. C., & Semaan, S. (2008). HIV prevention for injecting drug users: the first 25 years and counting. Psychosomatic Medicine, 70(5), 606-611. [Link]
Eisenbruch, M. (2019). “His body is human, but he has a tiracchāna heart”: An ethnographic study of the epigenesis of child abuse in Cambodia. Child Abuse & Neglect, 88, 129-143. [Link]
Field, C. A., Caetano, R., & Nelson, S. (2004). Alcohol and violence related cognitive risk factors associated with the perpetration of intimate partner violence. Journal of Family Violence, 19, 249-253. [Link]
Fisher, J., Smith, P. K., Green, P. (2008). Cyberbullying: Its nature and impact in secondary school pupils. Journal of child psychology and psychiatry, 49(4), 376-385. [Link]
Garland, E. L., Schwarz, N. R., Kelly, A., Whitt, A., & Howard, M. O. (2012). Mindfulness-oriented recovery enhancement for alcohol dependence: Therapeutic mechanisms and intervention acceptability. Journal of social work practice in the addictions, 12(3), 242-263. [Link]
Gollnisch, G. (1997). Multiple predictors of illicit drug use in methadone maintenance clients. Addiction Behaviors, 22, 353-66. [Link]
Henges, A. L., & Marczinski, C. A. (2012). Impulsivity and alcohol consumption in young social drinkers. Addictive behaviors, 37(2), 217-220. [Link]
Hyman, S. E., & Malenka, R. C. (2001). Addiction and the brain: the neurobiology of compulsion and its persistence. Nature reviews neuroscience, 2(10), 695-703. [Link]
Jennings, J. L., Apsche, J. A. (2014). The evolution of a fundamentally mindfulness based treatment methodology: from DBT and Act to MDT and beyond. International journal of behavioral consultation and therapy, 9(2), 1-3. [Link]
Jessor, R. (1987) Problem behavior theory: Psychological development and adolescent problem drinking. British Journal of Addiction,82, 331-42. [Link]
Johnson, P. B., Boles, S. M., Vaughan, R., & Kleber, H. D. (2000). The co-occurrence of smoking and binge drinking in adolescence. Addiction Behaviors, 25, 779-783. [Link]
Mckim, R. D. (2008). Rumination as a mediator of the effects of mindfulness: Mindfulness-based stress reduction (MBSR) with a heterogeneous community sample experiencing anxiety, depression, and/or chronic pain (Doctoral dissertation, ProQuest Information & Learning). [Link]
Petter, M., McGrath, P. J., Chambers, C. T., & Dick, B. D. (2014). The effects of mindfulness attention and state mindfulness on acute experimental pain among adolescents. Journal of pediatric psychology, 7(2), 320-328. [Link]
Rotgers, F. (2003). Cognitive behavioral theories of substance abuse. In F. Rotgers, J. Morgenstern, & S. T. WaIters (Eds.), Treating substance abuse: Theory and tech nique (2nd ed., pp. 166-189). New York: Guilford Press. [Link]
Sadock B, Sadock V. (2007). Kaplan and Sadok`s synopsis of psychiatry: behavioral sciences/clinical psychiatry. [Link]
Schellhas, L., Ostafin, B. D., Palfai, T. P., & De Jong, P. J. (2016). How to think about your drink: Action-identification mediates the relation between mindfulness and dyscontrolled drinking. Addictive Behaviors, 56, 51-56. [Link]
Schmertz, S. K., Masuda, A., & Anderson, P. L. (2012). Cognitive processes mediate the relation between mindfulness and social anxiety within a clinical sample. Journal of clinical psychology, 68(3), 362-371. [Link]
Smith EE, Atkinson RL, Hilgard ER. (2003). Atkinson & Hilgard's introduction to psychology. Australia; Belmont, CA: Wadworth/Thomson Learning. [Link]
Song, Y. S. (2011). Depression, stress, anxiety and mindfulness in nursing students. Korean Journal of Adult Nursing, 23(4), 397-402. [Link]
Taylor, K. W., & Kliewer, W. (2006). Violence exposure and early adolescents alcohol use: An exploratory study of family risk and protective factors. Journal of Child and Family Studies,15, 201-215. [Link]
Tiffany ST. (1999). Cognitive concept of craving. Alcohol Research & Health;23(3):215-24. [Link]
Woody EG, McLellan AT, Obrien PC, Luborsky L. (1991). Adressing psychiatric comorbidity. National institute on drug abuse. Res Monograph Series; 106: 152-66. [Link]