اثربخشی برنامه مداخله‌ای کودکان طلاق بر ادراک کودکان از طلاق والدین: پژوهش مورد منفرد

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

2 استاد، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

3 استادیار، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر برنامه مداخله ­ای کودکان طلاق بر ادراک کودکان از طلاق والدین بود. روش: روش پژوهشی مورد منفرد (A-B) و جامعه آماری پژوهش، شامل کودکان دختر طلاق شهر بومهن بود که از میان آنها سه کودک از طریق نمونه ­گیری در دسترس انتخاب شدند. جهت گردآوری داده­ ها، پرسشنامه 31 سؤالی محقق ساخته ادراک کودکان از طلاق والدین (CPPDQ) استفاده شد. روایی پرسشنامه ­بر اساس روایی محتوایی و صوری مورد تأیید متخصصان قرار گرفته و پایایی پرسشنامه با ضریب آلفای کرانباخ برای کل پرسشنامه 86/0 گزارش شده است. پس از یک جلسه خط پایه برای هر کودک برنامه مداخله­ ای به هر یک از کودکان، به صورت انفرادی در 8 جلسه هفتگی هر جلسه 45 دقیقه ارائه و ادراک کودکان بعد از هر جلسه، و در مرحله پیگیری مجددأ اندازه ­گیری، و داده­ ها بر اساس تحلیل دیداری و شاخص ­های آماری توصیفی تحلیل شد. یافته­ ها: یافته ­ها نشان داد برای هر سه آزمودنی میانگین، میانه، روند و درصد غیرهمپوشی داده ­های مداخله بر ادراک شرکت­ کنندگان مؤثر بود و برنامه مداخله ­ای کودکان طلاق در افزایش احساسات و نگرش مثبت، کاهش احساسات منفی نسبت به طلاق والدین، بهبود روابط با والدین و همسالان و افزایش احساس شایستگی در کودکان مؤثر بوده است. نتیجه ­گیری: بر اساس نتایج، برنامه مداخله ­ای کودکان طلاق را می ­توان به عنوان روشی مؤثر برای بهبود ادراک کودکان در واکنش به طلاق والدین­شان تلقی کرد و در مراکز مشاوره و آموزشی می­توان از آن استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of the Children of Divorce Intervention Program (CODIP) on Children’s Perceptions of Parental Divorce: Single Subject Study

نویسندگان [English]

  • soraya ramezanzadeh 1
  • ozra etemadi 2
  • Faramarz Asanjarani 3
1 Ph.D. Candidate, Department of Counseling, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
2 Full Professor, Department of Counseling, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
3 Assistant professor, Department of Counseling, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Aim: The aim of this study was to explore the effectiveness of the children of divorce intervention program on children's perceptions of parental divorce. Method: The research method was single subject (A-B design) and the statistical population of this study consisted of all female children of divorce in Bumehen, among them three children were selected through convenience sampling. A 31- item researcher-made questionnaire on children's perception of parental divorce (CPPDQ) was used to collect the data. The face and content validity of the questionnaire were confirmed by experts, and the reliability of the questionnaire was reported to be 0/86 for the whole questionnaire using Cronbach's alpha coefficient. After one baseline session for each child, an intervention program was presented to each child individually through the 8-week program. Each session lasted for 45 minutes. Also, in the follow-up phase, the data were analyzed using visual analysis and descriptive statistical indicators. Results: The results of the study indicated that CODIP was effective to increase children's positive feelings and attitudes towards their parental divorce, reduce children's negative feelings towards their parental divorce, improve children's relationships with their parents and peers, and increase the feeling of competence in children. Conclusions: The children of divorce intervention program for children of divorce can be considered as an effective way to improve children's perceptions in response to their parents' divorce and can be used in counseling and educational centers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intervention Program
  • Children Perception
  • Children of Divorce
  • Single Subject Study

مراجع

برخورداری، فهمیه. (1395). اثربخشی دو برنامه بازسازی زندگی و مداخله برای کودکان طلاق بر وضعیت روان شناختی کودکان والدین در حال طلاق. رساله دکتری. دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه محقق اردبیلی. پیوند
بیرامی، منصور.، و محبی، مینا. (1395). رابطه دلبستگی به والدین و ادراک از تعارض بین والدین با اختلال اضطراب اجتماعی در دانش آموزان دختر: نقش میانجیگری راهبرد مقابله­ای هیجان مدار. روان­شناسی بالینی، 8 (1 پیاپی 29): 82-71. پیوند
حسینی یزدی، سیده عاطفه.، مشهدی، علی.، و عاصمی، زهرا. (1394). اثربخشی برنامه مداخله‌ای کودکان طلاق بر کاهش مشکلات درونی­سازی و برونی‌­سازی شده کودکان طلاق روانشناسی خانواده، 2 (1): 14-3. پیوند
خدیوی زند، سمیه.، آقامحمدیان، حمیدرضا.، و اصغری نکاح، حمیدرضا. (1392). تأثیر بازی درمانی گروهی بر کاهش پرخاشگری کودکان پیش دبستانی، اولین همایش ملی پژوهش و درمان در روانشناسی بالینی. مرکز همایش­های بین المللی صدا و سیما. تهران، ایران. پیوند
صالحپور، پروین.، احقر، قدسی.، و نوابی نژاد، شکوه. (1398). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش باورهای غیرمنطقی و طلاق عاطفی زنان متأهل مراجعه کننده به مراکز مشاوره تهران. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 62 (ویژه نامه 1): 178-169. پیوند
عاصمی، زهرا.، زارع، حسین.، علیپور، احمد.، و غباری بناب، باقر (1394). اثربخشی برنامه مداخله‌ای کودکان طلاق بر راهبردهای خودکنترلی آن‌ها. فصلنامه روان­شناسی کاربردی، 9 (3): 77-65. پیوند
عبدی، محمدرضا.، پورابراهیم، تقی.، و نظری، علی محمد. (1392). تأثیر برنامه مداخله­ای کودکان طلاق بر میزان سازگاری آنها با طلاق والدین­شان. خانواده پژوهی، 9 (3): 358-343. پیوند
فایض، زهرا.، و برجعلی، احمد. (1385). بررسی و مقایسه ویژگی­های نقاشی خانواده در کودکان طلاق و کودکان غیر طلاق در دوره پیش دبستانی (دوره آمادگی) منطقه ۱۱ شهر تهران، سال تحصیلی ۸۶-۱۳۸۳. فصلنامه روان شناسی تربیتی، 2 (4): 241-221. پیوند
مشهدی، علی.، حسینی یزدی، سیده عاطفه.، عاصمی، زهر.، و کیمیایی، سید علی. (1394). اثربخشی برنامه مداخله­ای ویژه کودکان طلاق بر بهبود خود پنداره و افزایش تاب آوری کودکان. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 6 (2): 58-48. پیوند
مشهدی، علی.، حسینی یزدی، سیده عاطفه.، مشهدی، علی.، و عاصمی، زهرا. (1394). اثربخشی برنامه مداخله‌ای ویژه کودکان طلاق بر بهبود خود پنداره و تاب‌آوری کودکان. فصلنامه روان­شناسی کاربردی، 9 (2):21-7. پیوند
نصیرزاده، راضیه .، و زال پور، خدیجه (1390). تأثیر تجربه فقدان بر ادراک کودکان در مورد والدین و خداوند. خانواده پژوهی، 26 (7): 173-161. پیوند
نیومن، ام گری.، و رمانوسکی، پاتریشیا. (1397). فرزندان طلاق از نوزاد تا هفده سال. ترجمه فرناز فرود. تهران: نشر صابرین. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 2002).
Aghajanian, A., & Thompson, V. (2013). Recent divorce trend in Iran. Journal of Divorce and Remarriage, 54(2), 112-125. Link
Angacian, S., Bray, M. A., Kehle, T. J., Byer-Alcorace, G., Theodore, L. A., Cross, K., & DeBiase, E. (2015). School-Based Interveontion for social skills in children from divorced families. Journal of Applied School Psychology, 31(4), 315-346.  Link       
Asanjarani, F., Jazayeri, R., Fatehizade, M., Etemadi, O., & De Mol, J. (2018). The effectiveness of fisher’s rebuilding group intervention on divorce adjustment and general health of Iranian divorced women. Journal of Divorce & Remarriage, 59(2), 108-122. Link
Auersperg, F., Vlasak, T., Ponocny, I., & Barth, A. (2019). Long-term effects of parental divorce on mental health: A meta-analysis. Journal of Psychiatric Research, 119, 107-115. Link
Aziz, R. A., Agustina, S., Yahaya, H., Mokhtar, W. N. H. W., Hashim, D. M., Shaifuddin, N., & Wahid, L. A. (2018). The impact of using children’s literature for bibliotherapy purposes on children experiencing divorce. Advanced Science Letters, 24(1), 378-380. Link
Botha, C. J., & Wild, L. G. (2013). Evaluation of a school-Based Intervention Programme for South African children of divorce. Journal of Child & Adolescent Mental Health, 25(1), 81-91. Link
Carmela, M., Desiree, M., Catena, S. M., & Amelia, R. (2019). Family drawing and psychological vulnerability in children’s representations of parental divorce. Cogent Psychology, 6(1), 1-144. Link
Casado, M. (2000). Coping strategies and gender differences among children who have been exposed to risk factors. Doctoral dissertation, University of South Carolina, Columbia. Link
Connolly, M. E., & Green, E. J. (2009). Evidence-based counseling interventions with children of divorce: Implications for elementary school counselors. Journal of School Counseling, 7(26), 1-37. Link
Eaton, M. (2018). Negative effects of divorce and possible intervention program development and improvement. Intuition: The BYU Undergraduate Journal of Psychology, 13(1), 4. Link
Feeney, B. C., & Monin, J. K. (2016). Divorce through the lens of attachment theory, Cassidy, J., and Shaver, P. R. (Ed.), Handbook of Attachment: Theory, Research, and Clinical Applications, Guiford Press, New York, pp. 827-851. Link
Galanki, E. P. (2008). Children’s perceptions of lonliness. Hellenic Journal of Psychology, 5, 258-280. Link
Grych, J. H., & Fincham, F. D. (2000). Interparental conflict and child adjustment: Testing the meditational role of appraisals in the cognitive-contextual framework. Child Development, 71, 1648-1661. Link
Haine, R. A., Sandler, I. N., Wolchik, S. A., Tein, J., & Dawson-McClure, S. R. (2003). Chang the legacy of divorce: Evidence from prevention programs and future directions. Family Relations, 52(4), 397-405. Link
Jewell, J., Schmittel, M., McCobin, A., Hupp, S., & Pomerantz, A. (2017). The children first program: The effectiveness of a parent education program for divorcing parents. Journal of Divorce & Remarriage, 58(1), 16-28. Link
Kaduson, H. G., Cangelosi, D. and Schaefer, C. E. (Ed.) (2019), Prescriptive Play Therapy: Tailoring Interventions for Specific Childhood Problems, Guilford Publications. Link
Kalter, N., & Plunkett, J. W. (1984). Children's perceptions of the causes and consequences of divorce. Journal of the American Academy of Child Psychiatry, 23(3), 326-334. Link.
Khasanah, I., & Katili, K. R. D. (2021). Self-Concept and self disclosure of teenager broken home. Makna: Jurnal Kajian Komunikasi, Bahasa, dan Budaya, 9(2), 18-33. Link
Kornrich, S., & Furstenberg, F. (2013). Investing in children: Changes in parental spending on children, 1972–2007. Demography, 50(1), 1-23. Link
Kurdek, L. A., & Berg, B. (1983). Correlates of children's adjustment to their parents' divorces. New Directions for Child and Adolescent Development, 1983(19), 47-60. Link
Kurdek, L. A., & Siesky Jr, A. E. (1980). Children's perceptions of their parents' divorce. Journal of Divorce, 3(4), 339-378. Link
Lan, X. (2021). Disengaged and highly harsh? Perceived parenting profiles, narcissism, and loneliness among adolescents from divorced families. Personality and Individual Differences, 171, 1-9.
LeCroy, C. W. (Ed.). (2008). Handbook of evidence-based treatment manuals for children and adolescents. Oxford University Press. Link
Maryaniwal, F. H., & Talwasa, S (2021). Muslim women seeking divorce: An analysis on socio-religious practice. Antakiyat, 4(1), 1-20. Link
Pedro‐Carroll, J. L. (2005). Fostering resilience in the aftermath of divorce: The role of evidence‐based programs for children. Family Court Review, 43(1), 52-64. Link
Pedro-Carroll, J., & Alpert-Gillis, L., & Cowen, E. (2009). An evaluation of the efficacy of a preventive intervention for 4-6 grade urban children of divorce. The Journal of Primary Prevention, 13(2), 115-130. Link
Pedro-Carroll, J. L., & Jones, S. H. (2005). A preventive play intervention to foster children's resilience in the aftermath of divorce. In L. A. Reddy, T. M. Files-Hall, & C. E. Schaefer (Eds.), empirically based play interventions for children (pp. 51–75). American Psychological Association. Link
Pedro-Carroll, J., & Velderman, M. K. (2016). Extending the global reach of a play-based intervention for children dealing with separation and divorce. American Psychological Association. link
Sahin, H. (2020). Comparison of value acquisitions of children of divorced and non-divorced parents. Educational Research and Reviews, 15(9), 587-596. Link
Sandler, I. N., Tein, J. Y., Mehta, P., Wolchik, S., & Ayers, T. (2000). Coping efficacy and psychological problems of children of divorce. Child Development, 71(4), 1099-1118. Link
Senko, L. M. (2016). What do the children have to say? Children's perceptions of the children of divorce intervention program. Rutgers the State University of New Jersey-New Brunswick. Link
Smith, A. D. (2001). Perception and belief. Philosophy and Phenomenological Research, 62(2), 283-309.
Sorek, Y. (2019). Children of divorce evaluate their quality of life: The moderating effect of psychological processes. Children and Youth Services Review, 107,104533. Link
Velderman, M. K., Cloostermans, A. P. G., Pannebakker, F. D., ZonMw, S., van Vliet, W., Pedro-Carroll, J., ... & Jeugdformaat, S. (2014). Child adjustment in divorced families: Can we successfully intervene with Dutch 4-to 6- years-olds? Feasibility study Children of Divorce Intervention Program (CODIP) in the Netherlands. Leiden: TNO. Link
Velderman, M. V, Pannebakker, F. D., van Vliet, W., & Reijneveld, S. A. (2018). Prevention of divorce-related problems in Dutch 4-to 8- years-olds: Cultural adaptation and pilot study of the children of divorce intervention program. Research on Social Work Practice, 28(4), 415-427. Link
Wallerstein, J. S., & Kelly, J. B. (1980). Effects of divorce on the visiting father–child relationship. The American Journal of Psychiatry, 137(12), 1534–1539. Link
Wolchik, S. A., Schenck, C. E., & Sandler, I. N. (2009). Promoting resilience in youth from divorced families: Lessons learned from experimental trials of the new beginnings program. Journal of Personality, 77, 6, 1833-1868. Link
Wijckmans, B., & Bavel, J. V. (2013). Divorce and adult children’s perceptions of family obligations. Journal of Comparative Family Studies, 44(3), 291-310. Link

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار