اثربخشی آموزش مؤلفه‌های خانواده درمانی شناختی-رفتاری بر تعارض والد-فرزندی و تعارض زناشویی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مشاوره خانواده دانشگاه آزاد واحد سنندج

2 دانشجو

چکیده

هدف: هدف پژوهش تعیین اثربخشی آموزش مؤلفه‌های خانواده درمانی شناختی-رفتاری بر تعارض والد-فرزندی و تعارض زناشویی بود. روش: روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه گواه و پیگیری سه ماهه و جامعه آماری 86 زوج دارای تعارض‌های زناشوئی و تعارض والد-فرزندی مراجعه کننده به واحد مشاوره مرکز صلاح الدین سنندج در سال 1396 بود. با روش نمونه‌گیری داوطلبانه تعداد 30 خانواده انتخاب و به­صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه گمارده شد. گروه آزمایش 16 جلسه گروهی 2 ساعته خانواده درمانی به شیوه شناختی-رفتاری خدایاری فرد، صادقی و عابدینی (1384) را 2 بار در هفته دریافت کرد. پرسشنامه­های پژوهش تعارض والد-فرزند فاین، جی مورلند و اندرشوبل 1983و تعارض‌های زناشویی ثنایی (1379) در مورد هر دو گروه در سه مرحله اجرا و داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس مختلط با اندازه‌گیری مکرر تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد آموزش مؤلفه‌های خانواده درمانی شناختی-رفتاری بر کاهش تعارض والد-فرزندی (658/69 =F، 0001/0 =P) و تعارض‌های زناشویی گروه اثر داشته و این تاثیر در دوره پیگیری پایدار مانده است. (898/35 =F، 0001/0 =P). نتیجه گیری: از آنجا که خانواده درمانی شناختی-رفتاری با به چالش کشیدن و اصلاح اندیشه‌ها و افکار، قواعد ذهنی، ادراکات و نیز با خودگویی‌هایی که مولد تعارض و الگوهای مراوده‌ای بدکارکردی در بین اعضای خانواده است؛ می­تواند تغییرات درمانی لازم را در خانواده ایجاد کند؛ بنابراین می‌توان از آن به‌عنوان روش مداخله‌ای مؤثر در کاهش تعارض زناشویی و تعارض والد-فرزندی استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Cognitive-Behavioral Family Therapy on parent-child conflicts and marital conflict

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Goudarzi 1
  • fatemeh Shiri 2
  • Bakhtiar Mahmoudi 2
1 Assistant Professor, Islamic AZAD University, Sanandaj
2 Ph.D. student
چکیده [English]

Aim: The aim of the present study was to determine the effectiveness of training the components of Cognitive-Behavioral Family Therapy on the parent-child conflicts and the marital conflicts. Method: The present research was a quasi-experimental research with pretest-posttest plan and control group, and a three-month follow-up. The study population were 86 couples with marital conflicts and parent-child conflicts referring to the salaheddin Counseling Center of Sanandaj in 2017. Participants selected were all volunteers.  30 families were selected and were randomly classified into intervention and control groups. The intervention group went through 16 two-hour sessions of group Cognitive-Behavioral Family Therapy, twice a week at Salaheddin Counseling Center of Sanandaj using the method developed by Khodayari Fard, Sadeghi, Abedini (2005). The Parent-Child Relationship Scale (Fine, Moreland and Schwebel, 1983), and, the Marital Conflicts Questionnaire (Sanayi, 2000) were administered to both groups in three phases. Then, the data were analyzed by mixed analysis of variance with repeated measures. Findings: Results showed that training the components of Cognitive-Behavioral Family Therapy reduced parent-child conflicts (F= 69.658, and P= 0.0001) and marital conflicts. The effect was sustained during the follow-up period (F= 35.898, and P= 0.0001). Conclusion: Cognitive-Behavioral Family Therapy can create the intended changes in the family by challenging and correcting thoughts, mental rules, perceptions, and self-talks that create conflicts and dysfunctional relationship patterns among family members. Therefore, it could be employed as an effective intervention to reduce marital as well as parent-child conflicts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • conflict
  • family therapy
  • cognitive-behavioral
  • parent-child

مراجع

  1. منابع
  2. ابراهیمی، امراله.، شیخ زین الدینی، سارا.، و مرآثی، محمدرضا (1390) ارتباط آسیب شناسی روانی روابط خانواده با آسیب‌پذیری شناختی (نگرش‌های ناکارامد و تحریف‌های شناختی بین فردی). مجله دانشکده پزشکی اصفهان، 29(167): 9-1.
  3. احمدی، احمد. (1389). روان‌شناسی نوجوانان و جوانان. نوبت اول. اصفهان: انتشارات مشعل.
  4. اصلانی، خالد.، جامعی، معصومه.، و رجبی، غلامرضا. (1394). اثربخشی آموزش تصویرسازی ارتباطی بر کیفیت روابط زناشویی زوج‌ها. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 9(4 پیاپی 36): 53-37.
  5. ایزدخواه، محمد. (1390). اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی بر رویکرد ارتباط ستیر بر تعارض‌های والد فرزند در دانش‌آموزان پسر دبیرستان شهرستان پیرانشهر. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی. دانشگاه تربیت معلم تهران.
  6. بخشی پور، باب الله.، اسدی، مسعود.، کیانی، احمدرضا.، شیرعلی پور، اصغر.، و احمد دوست، حسین. (1391) رابطه عملکرد خانواده با تعارض‌های زناشویی زوج‌های در آستانه طلاق. فصلنامه دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 12(4): 33-10.
  7. برجعلی، احمد. (1392). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش تعارض‌های والد-فرزندی در نوجوانان. مجله علوم رفتاری، 7(1): 78-67.
  8. بیرامی، منصور.، باباپور خیرالدین، جلیل.، هاشمی نصرت آباد، تورج.، اسمعیلی، اسماعیل.، و بهادری خسروشاهی، جعفر. (1392) پیش بینی رضایت مندی زناشویی بر اساس مؤلفه های هوش هیجانی و شیوه های حل تعارض. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 17(3): 27-21.
  9. پناهی، مریم.، کاظمی، شبنم.، جمارانی، عنایت.، شهربابکی، مهدیه.، و رستمی، مهدی. (1395). اثربخشی زوج درمانی رفتاری-تلفیقی بر کاهش دلزدگی زناشویی و ترس از صمیمیت زوج‌ها. فصلنامه علمی-پژوهشی روان‌شناسی کاربردی، 11(3 پیاپی 43): 396-373.
  10. ثنایی، باقر. (1379). مقیاس‌های سنجش خانواده و ازدواج. تهران: انتشارات بعثت.
  11. ثنایی، باقر.، هومن، عباس.، علاقبند، ستیلا.، و فلاحتی، شهره. (1387). مقیاس‌های سنجش خانواده و ازدواج. تهران: انتشارات بعثت.
  12. خجسته مهر، رضا.، احمدی قوزلجه، احمد.، سودانی، منصور.، و شرالی نیا، خدیجه. (1394). اثربخشی درمان بافت نگر انصاف محور بر صمیمیت عاطفی و کیفیت زناشویی زوج‌ها. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 9(2 پیاپی 34): 96-79.
  13. خدایاری فرد، محمد.، صادقی، خشایار.، و عابدینی، یاسمین. (1384). خانواده درمانی شناختی-رفتاری همراه با کایرو پراکتیک در درمان اختلال‌های روان‌تنی. نشریه پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 1(1): 15-5.
  14. خدایاری فرد، محمد.، علوی‌نژاد، ثریا.، سجادی اناری، سعید.، و زندی، سعید. (1395). اثربخشی خانواده درمانی شناختی-رفتاری بر اختلال تنوع طلبی جنسی. نشریه رویش روان‌شناسی، 4(1 پیاپی 17): 116-85.
  15. دهقان، مجتبی.، و رسولی، علی. (1394). نقش تعارض والد-فرزند و سبک‌های اسنادی در پیش‌بینی سازگاری اجتماعی دختران نوجوان. فصلنامه نسیم تندرستی، 4(3):27-21.
  16. رحمانی، اعظم.، صادقی، نرگس.، اله قلی، لیلی.، و مرقاتی خویی، عفت السادات. (1389) ارتباط رضایت جنسی با عوامل فردی در زوجین. نشریه پرستاری ایران، 23(3): 22-14.
  17. ریاحی، حبیبه. (1392). بررسی تأثیر آموزش مهارت حل مساله بر تعارض‌های والد-فرزند، سازگاری و رضایت از زندگی دانش‌آموزان دختر پایه اول دبیرستان شهرستان استهبان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید چمران اهواز. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
  18. زهراکار، کیانوش.، و جعفری، فروغ. (1395). مشاوره خانواده (مفاهیم، تاریخچه، فرآیند و نظریه‌ها). تهران: نشر ارسباران.
  19. سازمان ثبت احوال کشور (1397) آمار ازدواج و طلاق‌های ثبت شده و نسبت ازدواج به طلاق. در دسترس در: https://www.sabteahval.ir/default.aspx?tabid=4821
  20. سودانی، منصور.، شهریاری، یونس.، و شفیع‌آبادی، عبداالله. (1389). اثربخشی آموزش خانواده درمانی شناختی به شیوه گروهی بر کاهش تعارض‌های زناشویی زنان ارجاعی به شعب شورای حل اختلاف شهرستان باغملک. مجله نو در روان‌شناسی، 10(4): 25-7.
  21. صمدی، شهین. (1388). تأثیر آموزش گروهی رویکرد هیجان محور بر تعارض‌های ارتباطی مادران و نوجوانان دختر شهر اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد. رشته مشاوره گرایش خانواده. دانشگاه اصفهان.
  22. غضنفری، بتول.، کشاورزی ارشدی، فرناز.، حسنی، فریبا.، و امامی پور، سوزان. (1397). اثربخشی زوج درمانی مبتنی بر نظریه انتخاب بر سبک‌های حل تعارض و کیفیت رابطه زوج‌های ناسازگار. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 12(1): 67-47.
  23. گیتی پسند، زهرا. (1387). اثربخشی درمان راه حل مدار برکاهش تعارض‌های والد-فرزندی در نوجوانان دختر. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره. دانشگاه علامه طباطبایی.
  24. مصطفائی، فاطمه.، روشن، رسول.، و جدیری، بهزاد. (1391) مقایسه نگرش‌های ناکارامد و پاسخ‌های مقابله‌ای در بیماران مبتلا به زخم‌های گوارشی و افراد غیر مبتلا. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 16(1): 50-44.
  25. مهدوی حاجی، طاهره. (1389). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر شادکامی، کیفیت زندگی و تنظیم هیجانی دانشجویان دانشگاه تربیت معلم. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت معلم.
  26. نعمتی سوگلی تپه، فاطمه.، باباپورخیرالدین، جلیل.، محمود علیلو، مجید.، بیرامی، منصور.، و هاشمی نصرت آباد، تورج. (1387). تأثیر آموزش گروهی مهارت‌های زندگی (مدیریت خشم، جرات آموزی، آرام سازی) بر افزایش جرأتمندی و کاهش خشم در بیماران قلبی، پس از پیوند بای پس عروق کرونر. فصلنامه پژوهش‌های نوین روان‌شناختی و روان‌شناسی دانشگاه تبریز، 9(1): 34-2.
  27. نیکولز، مایکل. (1393). خانواده درمانی: "نظریه‌ها، مفاهیم و روش‌ها". مترجمان محسن دهقانی، آناهیتا گنجوی، سمیه محمدی و فرزانه نجاریان. تهران: رشد. (تاریخ انتشار به‌زبان اصلی، 2010).
  28. References
  29. Awang, H., Wong, L. P., Jani, R., & Low, W. Y. (2014). Knowledge of sexually transmitted diseases and sexual behaviours among Malaysian male youths. Journal of Biosocial Science, 46(2): 214-224.
  30. Botvin, G.J., & Kantor.L.W. (2007). Preventing alcohol and tobacco use through life skills treaining. Journal of Alcool Research & Health, 24(4): 8-25.
  31. Burke, K. (2013). The parental psychological flexibility in parenting of adolescents [PhD Thesis]. Melbourne, Australia: University of Swinburne.
  32. Chang, S.L. (2008). Family background and marital satisfaction of newlyweds. Generational transmission of relationship interaction patterns. Unpublished master’s thesis, colifornia stat university.
  33. Freidan, J. (2005). GAME: A clinical intervention to reduce adolescent violence in schools. Available on: http://wwwlib. Umi.com /dissertations full it, 3199466.
  34. Johnson, M.D., Cohan, L.C., Pavial, J., Laurence, E., Rogg, R.D., & Karney, B.R. (2010). A clinical intervention to reduce adolescent violence. Clinical Psychology. 73(1): 120-37.
  35. Letourneau, N. L., Tramonte, L., & Willms, J. D. (2013). Maternal depression, family functioning and children's longitudinal development. Journal of Pediatric Nursing, 28(3): 223-234.
  36. Marquis, W. A., Noroña, A. N., & Baker, B. L. (2017). Developmental delay and emotion dysregulation: Predicting parent–child conflict across early to middle childhood. Journal of Family Psychology, 31(3): 327.
  37. Nik-Azin, A., Nainian, M. R., Zamani, M., Bavojdan, M. R., Bavojdan, M. R., & Motlagh, M. J. (2013). Evaluation of sexual function, quality of life, and mental and physical health in pregnant women. Journal of Family & Reproductive Health, 7(4): 171-178.
  38. O'Brien, K. M. (2011). Evaluating the effectiveness of a parent training protocol based on an acceptance and commitment therapy philosophy of parenting. Dissertation Prepared for the Degree of Doctor of Philosophy. University of North Texas.
  39. Sherrill, R. B., Lochman, J. E., DeCoster, J., & Stromeyer, S. L. (2017). Spillover between interparental conflict and parent–child conflict within and across days. Journal of Family Psychology, 31(7): 900-911.
  40. ***

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار