الگوی ساختاری استفادۀ آسیب‌زای مادران از اینترنت و مشکلات رفتاری کودکان با میانجی‌گری تعامل مادر- کودک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

2 استاد روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

3 استادیار روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

هدف: استفادۀ آسیب‌زای مادران از اینترنت با اخلال در تعامل مادر-کودک و مشکلات رفتاری کودک همراه است. این مطالعه با هدف بررسی مدل ساختاری استفادۀ آسیب‌زای مادران از اینترنت و مشکلات رفتاری کودکان با میانجی‌گری تعامل مادر-کودک انجام شد. روش: جامعۀ آماری این پژوهش تمام مادران شهر تهران در سال 1399 بود. نمونه ای از 322 مادر با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شد. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامۀ استاندارد استفاده آسیب‌زا از اینترنت کاپلان (2010)، پرسشنامۀ توانایی‌ها و مشکلات رفتاری کودک گودمن (1997) و پرسشنامۀ تعامل والد-کودک پیانتا (1992) بود. داده‌های گردآوری شده با استفاده از نرم افزارهای SPSS-26 و AMOS-24 مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که استفادۀ آسیب‌زای مادران از اینترنت با تعامل مادر-کودک رابطۀ منفی و معنادار و با مشکلات رفتاری کودک رابطۀ مثبت و معنادار دارد. یافته‌های برآمده از معادلات ساختاری نشان داد که شاخص­های نیکویی مدل در محدوده مطلوب قرار دارند و نقش میانجی متغیر تعامل مادر-کودک در رابطه بین استفاده آسیب‌زای مادران از اینترنت با مشکلات رفتاری کودک تایید شد. نتیجه‌گیری: براساس این نتایج، به والدین و روان‌درمانگران پیشنهاد می‌شود که با مدیریت استفاده والدین از اینترنت در هنگام تعاملات مادر-کودک و تقویت این تعامل، مشکلات رفتاری در کودکان را بهبود بخشند. بدین‌سان می‌توان در گسترۀ روابط خانوادگی، تربیتی و درمانی به متغیر های یاد شده، توجه نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Structural Equation Modeling of the Relationship Between Mothers’ Problematic Internet Use and Child Behavioral Problems with the Mediating Role of Mother-Child Interaction

نویسندگان [English]

  • Zahra Nourozi 1
  • Rasol Roshan 2
  • Hojat Farahani 3
1 Master of Clinical Psychology, Faculty of Humanities, Shahed University, Tehran, Iran.
2 Professor of Psychology, Faculty of Humanities, Shahed University, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor of Psychology, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Aim: Mothers’ problematic internet use has been associated with suboptimal mother-child interactions and child behavioral problems. This study aimed to investigate the structural model of the relationship between mothers’ problematic Internet use and child behavioral problems with the mediating role of mother-child interaction. Method: The population was all mothers in Tehran in 2020. From this statistical population, a sample of 322 mothers was selected by using the purposive sampling method. The instruments used included the Problematic Internet use (Caplan, 2010), The Strengths and Difficulties Questionnaire (Goodman, 1997), and Child-Parent Relationship Scale (Pianta, 1992). The collected data were analyzed using SPSS-26 and AMOS-24 software. Results: The data analysis showed a significant inverse relationship between mothers’ problematic internet use with mother-child interaction and a positive and significant relationship with child behavioral problems. The structural equations modeling results showed that the model has a good fit and mother-child interaction played a mediating role in mothers’ problematic internet use and child behavioral problem. Conclusion: Based on these results, it is suggested that parents and psychotherapists with managing parents' use of the Internet during mother-child interactions and strengthening this interaction, improve behavioral problems in children. Thus, the foregoing variables could be attended in the familial, educational, and therapeutic domains.

کلیدواژه‌ها [English]

  • problematic Internet use
  • mother-child interaction
  • child behavioral problems
  • structural equation modeling (SEM)

مراجع

ابارشی، زهره.، طهماسیان، کارینه.، مظاهری، محمدعلی و پناغی، لیلی. (1388). تاثیرآموزش برنامه ارتقای روانی اجتماعی کودک از طریق بهبود تعامل مادر کودک بر خود اثرمندی والدگری و رابطه مادر و کودک زیر سه سال. فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش در سلامت روانشناختی. 3 (3)، 52-50. ]پیوند[
احمدپور، جمال.، اصغری، زهرا.، سلطانیان، علیرضا.، محمدی، یونس.، و پورالعجل، جلال. (1397). بررسی روایی و پایایی ویرایش فارسی پرسشنامه استفاده آسیب‌زا از اینترنت. مجله اپیدمیولوژی ایران، ۱۴، ۱، ۵۳-۶۲. ]پیوند[
تاباکنیک، باربارا جی و فیدل، لیندا اس. (1395). کاربرد آمار چند متغیری. ترجمه بلال ایزانلو؛ ولی الله فرزاد؛ حمیدرضا حسن‌آبادی، خدیجه ابوالمعالی و مجتبی حبیبی. تهران: انتشارات رشد. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 2013)
خانجانی، زینب.، بهرام پیمان نیا و تورج هاشمی. (۱۳۹۵). پیش‌بینی کیفیت تعامل مادر-کودک با انواع اختلالات اضطرابی در کودکان دبستانی با توجه به ویژگی‌های فرهنگی مادران ایرانی، فصلنامه اندیشه های نوین تربیتی 12 (2). 239- 260. ]پیوند[
خداپناهی، محمد کریم.، قنبری، سعید.، نادعلی، حسین و سید موسوی، پریسا سادات. (1391). کیفیت روابط مادر کودک و نشانگان اضطرابی در کودکان پیش دبستان. روان‌شناسی تحولی (روان‌شناسان ایرانی). شماره 9: 13 ـ 5. ]پیوند[
شریفی، شهپر.، و ایروانی، محمدرضا. (1397). پیش بینی اختلال رفتاری کودکان بر اساس کیفیت زندگی و اعتیاد به اینترنت مادران در دانش آموزان دختر دوره ابتدایی. مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی،  4، 1/1، 202-194. ]پیوند[
عامری، فریده.، فرح بیجاری، اعظم.، دهشیری، غلامرضا.، و یاریگرروش، محیا. (1398). نقش واسطه‌ای رضایت زناشویی و رابطه مادر- کودک در استفاده‌ی آسیب‌زای مادران از شبکه‌های اجتماعی مجازی و مشکلات رفتاری کودکان. فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی. مقاله 9، دوره 10، شماره 2، 139-160. ]پیوند[
نوروزی، زهرا.، روشن چسلی، رسول.، و فراهانی، حجت اله. (1399). پیش‌بینی مشکلات رفتاری کودکان ۵-۳ ساله براساس تداخل فناوری و استفاده آسیب‌زای مادران از اینترنت. رویش روان شناسی. ۱۳۹۹شماره  ۹ (۱۱) :۸۷-۹۶ [پیوند]
وفایی، مریم.، و روشن، مریم. (1385). بررسی رابطه عوامل پیش‌بینی کننده خطر و محافظ خانواده با توانمندی‌ها و اختلال‌های عاطفی- رفتاری نوجوانان، روانشناسی معاصر، 2، 17-4. ]پیوند[
Achenbach, T., & Edelbrock, C. (1979). The child behavior Profile: II. Boys aged 12-16 and girls aged 6-11 and 12-16. Journal Of Consulting And Clinical Psychology, 47(2), 223-233. [Link]
Akakihara, A., Haga, C., Kinjo, A., & Osaki, Y. (2019). Association between mothers’ problematic Internet use and maternal recognition of child abuse. Child Abuse & Neglect, 96, 104086. [Link]
Bollen, K. A. (1990). “Overall fit in covariance structure models: Two types of sample size effects”. Psychological Bulletin. 107(2), 256-259. [Link]
Caplan, S. (2002). Problematic Internet use and psychosocial well-being: development of a theory-based cognitive–behavioral measurement instrument. Computers In Human Behavior, 18(5), 553-575. [Link]
Caplan, S. (2010). Theory and measurement of generalized problematic Internet use: A two-step approach. Computers In Human Behavior, 26(5), 1089-1097. [Link]
Coyne, S. M., Padilla-Walker, L. M., Fraser, A. M., Fellows, K., & Day, R. D. (2014). “Media time= family time” positive media use in families with adolescents. Journal of Adolescent Research, 29(5), 663-688. [Link]
 D’Angelo, J., & Moreno, M. (2020). Screening for problematic internet use. Pediatrics, 145(Supplement 2), S181-S185. [Link]
Dong, H., Yang, F., Lu, X., & Hao, W. (2020). Internet addiction and related psychological factors among children and adolescents in china during the coronavirus disease 2019 (COVID-19) epidemic. Frontiers In Psychiatry, 11. [Link]
Driscoll, K., Pianta, R.C. (2011). Mother’s and father’s perceptions of conflict and closeness in parent- child relationships during early chilhood. Journal of early chilhood and infant psychology, 7, 1-18. [Link]
Drouin, M., & McDaniel, B. (2018). Technology interference in couple and family relationships. The Oxford Handbook Of Cyberpsychology, 114-132. [link]
Floyd, K., & Morman, M. (2014). Widening the family circle: New Research on Family Communication, second edition. SAGE Publications Inc. [Link]
Ghanizadeh, A., Izadpanah, A., Abdollahi G. (2007). Scale validation of the strengths and difficulties questionnaire in Iranian children. Iranian Journal of Psychiatry. 2(2), 65-71. [Link]
Ginsburg, K. R. (2007). The importance of play in promoting healthy child development and maintaining strong parent-child bonds. Pediatrics, 119(1), 182–191. [Link]
Goodman A, Lamping DL, Ploubidis GB .(2010). When to use broader internalising and externalising subscales instead of the hypothesised five subscales on the Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ): data from British parents, teachers and children. Journal of Abnormal Child Psychology, 38, 1179-1191. [Link]
Goodman, A., & Goodman, R. (2009). Strengths and difficulties questionnaire as a dimensional measure of child mental health. Journal Of  The American Academy Of Child & Adolescent Psychiatry, 48(4), 400-403. [Link]
Goodman, R. (1997). The strengths and difficulties questionnaire: A Research note. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 38(5), 581-586. [Link]
Goodman, R. (2001). Psychometric properties of the strengths and difficulties questionnaire. Journal Of The American Academy Of Child & Adolescent Psychiatry, 40(11), 1337-1345. [Link]
Hertlein, K. (2012). Digital dwelling: Technology in couple and family relationships. Family Relations, 61(3), 374-387. [Link]
Iran Internet Stats and Telecommunications Reports. (2020). Retrieved 30 October 2020, from https://www.internetworldstats.com/me/ir.htm [Link]
Kildare, C., & Middlemiss, W. (2017). Impact of parents mobile device use on parent-child interaction: A literature review. Computers In Human Behavior, 75, 579-593. [Link]
Kline, R. (2010). Principles and Practice of Structural Equation Modeling, Third Edition. New York: Guilford Publications.
MacCallum, R. C., Brown, M. W., & Sugawara, H. M. (1996). Power analysis and determination of sample size for covariance structure modeling. Psychological Methods, 1, 130-149. [Link]
McDaniel, B. T., & Coyne, S. M. (2016). “Technoference”: The interference of technology in couple relationships and implications for women’s personal and relational well-being. Psychology of Popular Media Culture 5, 85–98. [Link]
McDaniel, B. T., & Radesky, J. (2018). Technoference: Parent distraction by technology and associations with child behavior problems. Child Development 89(1), 100–109. [link]
McDaniel, B. T., Galovan, A. M., Cravens, J. D. & Drouin, M. (2018). “Technoference” and implications for mothers’ and fathers’ couple and coparenting relationship quality. Computer in Human Behavior.80, 303–313. [Link]
McDaniel, B., & Radesky, J. (2017). Technoference: parent distraction with technology and associations with child behavior problems. Child development, 89(1), 100-109. [Link]
Middle East Internet Statistics, Population, Facebook and Telecommunications Reports. (2020). Retrieved 30 October 2020, from https://www.internetworldstats.com/stats5.htm [Link]
Mulaik, S.A., James, L.R., Van Alstine, J., Bennet, N., Lind, S., and Stilwell, C.D (1989), Evaluation of goodness-of-fit indices for structural equation models. Psychological Bulletin, 105 (3), 430-45. [Link]
Pianta, R. (1992). Editor's note. New Directions For Child And Adolescent Development, 1992(57), 1-3. [Link]
Radesky, J. S., Kistin, C., Eisenberg, S., Gross, J., Block, G., Zuckerman, B., & Silverstein, M. (2016). Parent perspectives on their mobile technology use: The excitement and exhaustion of parenting while connected. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics 37(9), 694–701. [Link]
Radesky, J., Kistin, C., Zuckerman, B., Nitzberg, K., Gross, J., & Kaplan-Sanoff, M. et al. (2014). Patterns of mobile device use by caregivers and children during meals in fast food restaurants. Pediatrics, 133(4), 843-849. [Link]
Radesky, J., Miller, A., Rosenblum, K., Appugliese, D., Kaciroti, N., & Lumeng, J. (2015). Maternal mobile device use during a structured parent–child interaction task. Academic Pediatrics, 15(2), 238-244. [Link]
Roberts, J. A. & David, M. E. (2016). My life has become a major distraction from my cell phone: Partner phubbing and relationship satisfaction among romantic partners. Computers in Human Behavior, 54, 134 – 141. [Link]
Roberts, J., & David, M. (2017). Put down your phone and listen to me: How boss phubbing undermines the psychological conditions necessary for employee engagement. Computers In Human Behavior, 75, 206-217. [Link]
Wallace, N., Quetsch, L., Robinson, C., McCoy, K., & McNeil, C. (2018). Infusing parent-child interaction therapy principles into community-based wraparound services: An evaluation of feasibility, child behavior problems, and staff sense of competence. Children And Youth Services Review, 88, 567-581. [Link]
Young, K. S. (1996). Psychology of computer use: XL. Addictive use of the internet: A case that breaks the stereotype. Psychological Reports, 79, 899–902. [Link]
فصلنامه روان‌شناسی کاربردی
دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 57
فروردین 1400
صفحه 139-117

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار