اثربخشی زوج درمانی سیستمی-رفتاری بر عملکرد خانواده و عملکرد جنسی زنان دارای همسر معتاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو

2 استادیار

چکیده

هدف: هدف از این پژوهش تعیین اثربخشی زوج ­درمانی سیستمی-رفتاری بر بهبود عملکرد خانواده و عملکرد جنسی زنان دارای همسر معتاد بود. روش: روش پژوهش نیمه ­آزمایشی با طرح پیش ­­آزمون و پس­­ آزمون و پیگیری سه­­ ماهه با گروه گواه بود. جامعة آماری، زنان دارای همسر معتاد مراجعه­ کننده به مرکز مشاورة ویژة زنان تحت نظارت دانشگاه علوم پزشکی در شهرستان سنندج در سال 1398 بود. با استفاده از روش نمونه­ گیری در دسترس، 30 نفر انتخاب و به­ صورت تصادفی در دو گروه‌ آزمایش و گواه جایگزین شدند. ابزار پژوهش پرسشنامة سنجش خانودة اپشتاین، بالدوین و بیشاب (1983) و پرسشنامة عملکرد جنسی زنان روزن و هایمن (2000) بود، و زوج ­درمانی سیستمی-رفتاری کرو و ریدلی (2000)  طی 10 جلسة 90 دقیقه­ ای هفته­ ای یک­بار برای گروه آزمایش اجرا شد. داده‌ها با آزمون تحلیل واریانس آمیخته تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که زوج ­درمانی سیستمی-رفتاری بر بهبود عملکرد خانواده (38/1927=F، 001/0=P) و عملکرد جنسی (68/43=F، 001/0=P) زنان دارای همسر معتاد در مرحلة پس ­آزمون اثربخش بوده و این تأثیر در مرحلة پیگیری نیز پایدار مانده است. نتیجه­ گیری: رویکرد زوج ­درمانی سیستمی-رفتاری به زنان دارای همسر معتاد کمک کرد تا توانایی خود را برای ایجاد روابط مؤثر، گفت­وگو، مذاکره، و تعامل افزایش دهند و از این طریق عملکرد خانواده و عملکرد جنسی خود را بهبود بخشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Systemic-Behavioral Couple Therapy on Family Function and Sexual Function of Women with Addicted Spouse

نویسندگان [English]

  • fatemeh Shiri 1
  • Mohamad Godarzi 2
1 Ph.D. student
2 Assistant Professor
چکیده [English]

Aim: The aim of this study was to determine the effectiveness of Systemic-Behavioral Couple Therapy on improving family function and sexual function of women with addicted spouse. Method: The research method was semi-experimental with pre-test, post-test and a three-month follow-up with control group. The statistical population was 68 women with addicted spouse who referred to the Special Counseling Center for women under the supervision of Sanandaj University of Medical Sciences in 2019. Using the available sampling method, 30 people were selected and randomly assigned to the experimental and control groups. The research tools were Epstein, Baldwin & Bishop (1983) Family Assessment Device and Rosen & Heiman (2000) Women's sexual function questionnaire. And Crowe & Ridley (2000) Systemic-Behavioral Couple Therapy was performed in 10 sessions of 90 minute once a week for the experimental group. data was analyzed by mixed analysis of variance. Results: The results showed that Systemic-Behavioral Couple Therapy was effective on improving family function (F=1927.378, P= 0.001) and sexual function (F=43.683, P= 0.001) of women with addicted spouses in the post-test phase and this effect remained stable in the follow-up phase. Conclusion: The Systemic-Behavioral Couple Therapy approach helped women with addicted spouse increase their ability to build effective relationships, dialogue, negotiation, and interaction, thereby improving family function and sexual function.

کلیدواژه‌ها [English]

  • systemic-behavioral couple therapy
  • family function
  • sexual function
منابع
آجلی لاهیجی، لاله؛ بشارت، محمدعلی. (1396). تأثیر شرکت در برنامه روان- آموزشگری مبتنی بر روی آورد سیستمی- رفتاری گاتمن در سازش یافتگی زوجی و احساس‌های مثبت زوجین . آسیب شناسی، مشاوره و غنی سازی خانواده، ۳ (۱): 20-1. ]پیوند[
ایوری، علی. (1393). زوج درمانی سیستمی‌-‌‌ تلفیقی و اثربخشی آن بر تعارض­های زناشویی و آزار عاطفی زوج­ها. پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه روان­شناسی مشاوره و تربیتی، علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی.] پیوند[
بوستانی­پور، علیرضا. (1388). بررسی تاثیر زوج درمانی سیستمی- رفتاری بر افزایش رابطه جنسی زوج­های هردو شاغل. چهارمین همایش آسیب شناسی جنسی خانواده، تهران: دانشگاه شاهد. ]پیوند[
تقی­پور، شیوا؛ باغستانی، محمد حسین؛ سعادتی، نادره. (۱۳۹۸). بررسی اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر کاهش استرس ادراک شده و مشکلات ارتباطی زنان دارای همسر معتاد در حال ترک. فصلنامه اعتیادپژوهی، ۱۳(۵۱)، 88-71] پیوند[
توده رنجبر، محسن؛ و عراقی، فاطمه. (1397). بررسی وضعیت سلامت روانی زنان دارای همسر معتاد. پیشرفت‌های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، 2، 100-83. ]پیوند[
ثنایی ذاکر، باقر. (1389). مقیاس­های سنجش خانواده و ازدواج. تهران: بعثت.
دالاس، رودی؛ و دراپر، رأس. (1390). مقایسه نظریه‌های خانواده درمانی «با محوریت نظریه و کاربرد سیستمی». ترجمه معصومه اسماعیلی. تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 2005) ]پیوند[
حسینی، سیدجواد؛ و نجفی، محمود. (1394). اعتیاد به مواد: بدکارکردی جنسی و فروپاشی خانواده. فصلنامه سلامت. اجتماعی و اعتیاد، 2(6)، 151- 135. ]پیوند[
رحیمی­نژاد، عباس؛ و پاک­نژاد، محسن. (1393). رابطه عملکرد خانواده و نیازهای روان­شناختی باسلامت روانی نوجوانان. فصلنامه خانواده پژوهی، 10(37)، 99-111.] پیوند[
زاده­محمدی، علی؛ و ملک­خسروی، غفار. (1385). بررسی مقدماتی ویژگی‌های روان­سنجی و اعتباریابی مقیاس سنجش کارکرد خانواده. فصلنامه خانواده پژوهی، 2(5)، 89-69.] پیوند[
سلیمانیان، علی­اکبر؛ نقی­نسب اردهائی، فاطمه؛ ثناگو، اکرم. (1394). بررسی اثربخشی درمان سیستمی اختلالات جنسی بر بهبود تمایل جنسی زنان مبتلا به اختلال کم میلی جنسی. روان پرستاری، ۳ (۴)،58-70. ]پیوند[
شامحمدی قهساره اعظم، درویزه زهرا، پورشهریاری مه سیما. اثر بخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی بر افزایش سازگاری زناشویی همسران معتادان و پیشگیری از بازگشت معتادان مرد در شهر اصفهان. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی. ۱۳۸۷; ۲ (۷) :۳-۲۸. ]پیوند[
سودانی، منصور؛ و شفیع آبادی، عبدالله. (1387). مقایسه اثربخشی زوج درمانی الیس به­صورت انفرادی و توأم در کاهش تعارضات زناشویی، دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 37، 1-20. ]پیوند[
عیسی­زاده، سودابه. (1392). اثربخشی زوج‌درمانی سیستمی شناختی گاتمن بر رضایت جنسی، بخشودگی، شادکامی و طرح‌واره‌های ناسازگار زوجین. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور تهران. ]پیوند[
فخری، احمد؛ محمدی زیدی، عیسی؛ پاکپور حاجی­آقا، امیر؛ مرشدی، هادی؛ محمد جعفری، راضیه؛ و دزفولی، فاطمه. (1390). ویژگی­های روان­سنجی نسخه فارسی شاخص عملکرد جنسی زنان. مجله علمی پزشکی جندی شاپور، 10(4، پیاپی 73)، 354-345. ]پیوند[
فروتن، کاظم؛ و جدید میلانی، مریم. (1378). بررسی شیوع اختلالات جنسی در متقاضیان طلاق مراجعه کننده به مجتمع قضایی خانواده، دانشور پزشکی، 16(78)،39-44. ]پیوند[
فلاح­زاده، هاجر؛ ثنایی ذاکر، باقر. (1391). تعیین میزان اثربخشی زوج درمانی هیجان­مدار و زوج درمانی سیستمی تلفیقی در افزایش سازگاری زناشویی زوج­های دارای صدمه دلبستگی. مطالعات اجتماعی- روانشناسی زنان، 10(4)، 110- 87. ]پیوند[
کرو، مایکل؛ و ریدلی، جین. (1395). زوج درمانی کاربردی با رویکرد سیستمی-رفتاری. ترجمه اشرف­السادات موسوی، ویرایش دوم، چاپ سوم، تهران: مهر کاویان. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 2000).] پیوند [
کلانتری، عبدالحسین؛ روشن­فکر، پیام؛ و جواهری، جلوه. (1390). مرور سه دهه تحقیقات «علل طلاق» در ایران. فصلنامه مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق). 14(53)، 162-129.
کیوانی امید، مرضیه. (1396). اثربخشی زوج درمانی سیستمی- رفتاری- تحلیلی بر بهبود الگوهای ارتباطی و تنظیم هیجان زوجین. پایان نامه ارشد، گروه روانشناسی بالینی، دانشگاه علم و فرهنگ تهران، دانشکده علوم انسانی. ]پیوند[
گلدنبرگ، ایرنه؛ و گلدنبرگ، هربرت. (2001). خانواده درمانی. ترجمه حمیدرضا حسین­شاهی برواتی  و سیامک نقشبندی (1394)، تهران: روان. ] پیوند[
گودرزی،محمود؛ و بوستانی­پور، علیرضا. (1392). بررسی اثربخشی زوج درمانی سیستمی- رفتاری بر افزایش سازگاری زناشویی. فصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده، 3(2)، 297-281. ]پیوند[
گودرزی، محمود؛ شیری، فاطمه؛ و محمودی، بختیار. (1397). اثربخشی آموزش مؤلفه‌های خانواده درمانی شناختی-رفتاری بر تعارض والد-فرزندی و تعارض زناشویی. روان‌شناسی کاربردی، 12(4)،551-531. ]پیوند [
محسن­زاده، فرشاد؛ نظری، علی محمد؛ و عارفی، مختار. (1390). مطالعه کیفی عوامل نارضایتی زناشوئی و اقدام به طلاق (مطالعه موردی شهر کرمانشاه). فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، 14(53)، 7-42] .پیوند[
محمدی، خدیجه؛ حیدری، معصومه و فقیه‌زاده، سقراط. (1387). اعتبار نسخه فارسـی مقیـاس (FSFI) به عنوان شاخص عملکرد جنسی زنان، مجله پایش، 7(3)، 278-269.] پیوند[
محمدی­فر، محمدعلی؛ طالبی، ابوالفضل؛ و طباطبایی، سید موسی. (1389). تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر عملکرد خانواده در زنان دارای همسر معتاد. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد، 4(16): 25-40.] پیوند[
موسوی، فاطمه. (1392). نقش عملکرد خانواده (مبتنی بر الگوی مک ­مستر) در پیش­بینی نگرش‌های صمیمانه و توافق زوجین در خانواده‌های شهر قزوین. فصلنامه مشاوره و روان­درمانی خانواده، 3(3)، 401-413.] پیوند[
ناصری فدافن، ملکه؛ نوحی، شهناز؛ آقایی، حکیمه. اثربخشی آموزش مدیریت خشم با رویکرد شناختی رفتاری بر کیفیت رابطه زناشویی و اضطراب اخلاقی در مردان دارای سوء مصرف‌کننده مواد. روانشناسی کاربردی، 12(1)، 82-63. ]پیوند[
ناعمی، علی محمد. (1394). اثربخشی آموزش خانواده محور بر سلامت روان و تاب آوری زنان دارای همسر معتاد (مطالعه موردی: سبزوار). زن در توسعه و سیاست، 13(1)، 52-41.] پیوند[
نظرپور، سهیلا؛ سیمبر، معصومه؛ رمضانی تهرانی، فهیمه؛ و علوی مجد، حمید. (1394). اختلال عملکرد جنسی و مشکلات طبی زمینه‌ای در زنان یائسه. مجله دانشکده علوم پزشکی تهران، 73(11)، 811- 798. ]پیوند[
نعمتی سوگلی تپه، فاطمه؛ محمدی­فر، محمدعلی؛ خالدیان، محمد. (1396). تأثیر درمان شناختی-رفتاری بر تعارض زناشویی و سازگاری زناشویی افراد معتاد. فصلنامه اعتیادپژوهی. ۱۱(۴۳)، ۱۱-۳۰.] پیوند[
یوسف­زاده، پیمان؛ فرزاد، ولی­اله؛ نوابی­نژاد، شکوه؛ نورانی­پور، رحمت­اله. (1396). مقایسه اثربخشی زوج درمانی رفتاری­ تلفیقی و زوج درمانی سیستمی-رفتاری بر افزایش بهزیستی روانی زوجین. ابن سینا، ۱۹(۱)، 22-28.] پیوند
Aras, H., Aras, B., Icagasioglu, A., Yumusakhuylu, Y., Kemahli, E., Haliloglu, S., & Oguz, F. M. (2013). Sexual dysfunction in women with rheumatoid arthritis. Medicinski Glasnik10(2). [link]
Barker, P., & Chang, J. (2013). Basic family therapy. John Wiley & Sons. [link]
Berutti, M., Dias, R. S., Pereira, V. A, Lafer, B., & Nery, F. G. (2016). Association between history of suicide attempts and family functioning in bipolar disorder. Journal of Affective Disorders, 192, 28-33. [link]
Birnbaum, G.E., Mikulincer, M., Szepsenwol, O., Shaver,P. R., Mizrahi, M. (2014). When sex goes wrong: A behavioral systems perspective on individual differences in sexual attitudes, motives, feelings, andbehaviors. Journal of Personality and Social Psychology,106 (5), 822-842. [link]
Chambers, C., Chiu, S., Scott, A. N., Tolomiczenko, G., Redelmeier, D. A., Levinson, W., & Hwang, S. W. (2014). Factors associated with poor mental health status among homeless women with and without dependent children. Community mental health journal, 50(5), 553-559. [link]
Crowe, M., Ridley, J. (1990). Therapy with couples: A behavioural systems approach to marital and sexual problems. Oxford: Blackwell. [link]
Edalati, A., & Redzuan,M. (2010). Perception of women towards family values and their marital satisfaction, Journal of American Science, 6(4), 132-137. [link]
Epstein, N. B., Baldwin, L. M., & Bishop, D. S. (1983). The McMaster Family Assessment Device. Journal of Marital and Family Therapy, 9(2), 171–180. [link]
Guo, Y., & Chen, X. (2016). Relationship among satisfaction with Life, Family Care Degree, Psychological Dependency and Subjective Bias of Senior High School Student. Psychology, 7, 418-425. [link]
Perez, J.C., & Coo, S. (2018). Is maternal depression related to mother and adolescent reports of family functioning? Journal of Adolescent, 63, 129- 141. [link]
Rosen R., Brown C, Heiman J. (2000). The Female Sexual Function Index (FSFI): multidimensional self report instrument for the assessment of female sexual function. Journal of Sex and Marital Therapy, 26, 191-208. [link]
Snyder, D. K, & Balderrama-durbin, C. (2012). Integrative approaches to coupletherapy: Implications for clinical practice and research. Behavior Therapy, 43, 13-24. [link]
Terimourpour, N., Bidokhti, N. M., & Pourshahbaz, A. (2011). The Relationship between attachment styles and sex guilt among Iranian women. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 68-72. [link]
Turner, A. K., Latkin, C., Sonestein, F., & Tandon, S.D. (2011). Psychiatric disorder symptoms, substance use, and sexual risk behavior among AfricanAmerican out of school youth, Drug Alcohol Depend, 115(2), 67-73. [link]