ارائه مدل گرایش به رفتارهای پرخطر بر اساس جو عاطفی خانواده و واکنش‌پذیری بین‌فردی: نقش میانجی‌گر بی‌تفاوتی‌اخلاقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران

2 گروه روان شناسی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

چکیده

هدف: گرایش به رفتارهای پرخطر یکی از ناسازگاری‌های رفتاری دوران نوجوانی به‌شمار می‌رود. این پژوهش با هدف ارائه مدل گرایش به رفتارهای پرخطر بر اساس جو عاطفی خانواده و واکنش‌پذیری بین‌فردی: نقش میانجی‌گر بی‌تفاوتی‌اخلاقی انجام شد. روش: روش پژوهش مدل‌یابی معادلات ساختاری بود. جامعه‌آماری تمامی دانش‌آموزان مقطع متوسطه در دامنه سنی بین 16 تا 18 سال شهر گرگان در سال تحصیلی 1402-1401 بودند. تعداد 280 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای بعنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه‌های گرایش به رفتار پرخطر زاده‌محمدی (1390)، جو عاطفی‌خانواده هیل‌برن (1964)، واکنش‌پذیری بین‌فردی دیویس (1983) و بی‌تفاوتی‌اخلاقی کاپرارا (2006) بود. جهت تحلیل داده‌ها از ماتریس همبستگی، تحلیل مسیر و شاخص‌های نکویی برازش با نرم‌افزار LISREL 8.3 استفاده شد. یافته‌ها: نتایج حاصل از روابط مستقیم متغیرهای پژوهش نشان داد که بین جو عاطفی خانواده و واکنش‌پذیری بین‌فردی با گرایش به رفتارهای پرخطر رابطه منفی و معنادار وجود دارد (05/0>P). همچنین جو عاطفی خانواده و واکنش‌پذیری بین‌فردی علاوه بر تاثیر مستقیم، از طریق بی‌تفاوتی‌اخلاقی اثر غیرمستقیم منفی و معنادار دارند. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که با افزایش جوعاطفی خانواده و واکنش‌پذیری بین‌فردی گرایش به رفتارهای پرخطر کاهش پیدا کرده و کاهش بی‌تفاوتی‌اخلاقی منجر به افزایش گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Model of Tendency towards Risky Behaviors based on Family Emotional Climate and Interpersonal Reactivity: the Mediator of Moral Indifference

نویسندگان [English]

  • Arezou Asghari 1
  • Mohammad Moshkani 2
1 Assistant Professor, Faculty of Humanities, Kosar University of Bojnord, Bojnord, Iran
2 Department of Psychology, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran
چکیده [English]

Objective: Tendency to risky behaviors is one of the behavioral inconsistencies of adolescence. This research was conducted with the aim of providing a model of tendency towards risky behaviors based on the emotional atmosphere of the family and interpersonal reactivity: the mediating role of moral indifference. Method: The research method was structural equation modeling. Socio-statistics of all high school students in the age range between 16 and 18 years of Gorgan city in the academic year 2022-2023. A number of 280 people were selected as a sample by cluster random sampling. The research tools were Zadeh Mohammadi (2011) risky behavior questionnaires, Hillburn's emotional climate (1964), Davis' interpersonal reactivity (1983) and Caprara's moral indifference (2006). For data analysis, correlation matrix, path analysis and goodness of fit indices were used with LISREL 8.3 software. Findings: The results of the direct relationships of the research variables showed that there is a negative and significant relationship between the emotional atmosphere of the family and interpersonal reactivity with the tendency to risky behaviors (P<0.05). Also, the emotional atmosphere of the family and interpersonal reactivity have a negative and significant indirect effect through moral indifference in addition to the direct effect. Conclusion: The results of the research indicate that with the increase in family emotionality and interpersonal reactivity, the tendency to risky behaviors decreases and the decrease in moral indifference leads to an increase in the tendency to risky behaviors in teenagers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • high-risk behaviors
  • family emotional atmosphere
  • interpersonal reactivity
  • moral indifference

مراجع

ابوالقاسمی، عباس؛ طاهری‌فرد، مینا و کیامرثی، آذر. (1396). مقایسة حافظة هیجانی، تصمیم‌گیری و واکنش‌پذیری بین‌فردی در دانش‌آموزان دارای اختلال سلوک و عادی. مطالعات روانشناختی، 2(13): 58-43. ]پیوند[
اسماعیل‌زاده، هاشم؛ آهی، قاسم. (1400). نقش ویژگی‌های شخصیتی پاتولوژیک مبتنی بر DSM-5 (PID-5) در بی‌تفاوتی‌اخلاقی. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 4(16): 28-21. ]پیوند[
اله قلیلو، کلثوم. (1387). تحلیل رابطه مهارت‌های هوشیاری فراگیر، فراشناخت و تنظیم‌هیجان با رفتار بین‌فردی سوءمصرف‌کنندگان مواد، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه محقق اردبیلی. ]پیوند[
بابایی، ابوالفضل؛ واحدی، شهرام؛ ادیب، یوسف؛ ایمان زاده، علی. (1400). تجربه زیستۀ نوجوانان پسر از مکانیسم بی‌تفاوتی‌اخلاقی و قلدری: یک مطالعۀ نظریۀ زمینه‌ای. مجلۀ علوم روانشناختی، 20(97): 62-47. ]پیوند[
جوهری، محسن؛ علیجانی، فاطمه. (1400). مقایسه ویژگی شخصیتی و سبک دلبستگی و رفتار پرخطردرنوجوانان عادی و دارای اختلال سلوک. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 15(4): 178-157.]پیوند[
حقی، زهرا؛ حسینیان، سیمین؛ رسولی، رویا. (1399). مقایسه اثربخشی آموزش مدیریت رفتاری مادران و آموزش شناختی-رفتاری با و بدون حضور دختران بر جو عاطفی خانواده. فصلنامه علمی_ پژوهشی روش‌ها و مدل‌های روانشناختی, 11(42): 99-114. ]پیوند[
زاده‌محمدی، علی؛ احمدآبادی، زهره؛ حیدری، محمود. (1390). تدوین و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، ۱۷(۳): ۲۲۵-۲۱۸. ]پیوند[
سرموری، پژمان؛ مردانی‌کرانی، جواد؛ نظری سرمازه، فرشید؛ شهرکی، زهرا؛ دهکردی، مهدی. (1398). اثربخشی گروه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش تکانشگری و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه دوم. رویش روان‌شناسی، ۸ (۱۲): ۳۰-۲۱. ]پیوند[
عاشقی، آرزو؛ خوش روش، وحید؛ ترابی، یعقوبی. (1398). رابطه جو عاطفی خانواده، حمایت اجتماعی ادراک شده با گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان شهر رشت. دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، 2(21): 14-1. ]پیوند[
قیصری، زهرا؛ صاحبدل، حسین؛ ابراهیم پور، مجید. (1400). بررسی اثربخشی روان‌درمانی انگیزشی بر رفتارهای پرخطر (رفتار جنسی، خشونت) دانش‌آموزان. مجله علمی پژوهان، ۱۹(۳): ۳۳-۲۷. ]پیوند[
کهنسال نالکیاشری، سعیده؛ اسدی مجره، سامره؛ اکبری، بهمن. (1401). ارائه مدل ساختاری رابطه سبک‌های فرزند پروری ادراک شده با رفتارهای پر خطر از راه میانجی‌گری تاب‌آوری و تنظیم هیجان در نوجوانان. فصلنامه علمی_ پژوهشی روش‌ها و مدل‌های روانشناختی، 13(47): 116-101. ]پیوند[
محمدی حسینی اصل، فائزه؛ ساکن آذری، رعنا؛ عبدالتاجدینی، پرویز؛ اقدسی، علی نقی. (1401). پیش‌بینی رفتارهای پرخطر براساس ارضای نیازهای بنیادی روانشناختی، تنظیم شناختی هیجان و سبک‌های دلبستگی با میانجی‌گری نشاط ذهنی در نوجوانان دختر. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت،  ۹(۲): ۱۳۰-۱۱۷. ]پیوند[
محمدعینی، زهره؛ صادقی، جمال؛ درتاج، فریبرز؛ همایونی، علی رضا. (1399). مدل‌یابی روابط ساختاری تعارضات والدین و دانش آموزان با پرخاشگری: نقش میانجی بی‌تفاوتی اخلاقی. سلامت‌روان کودک، 7(2): 54-42. ]پیوند[
نظام‌زاده، بهنام؛ طیبی، صدراله؛ مالکی رستم‌آبادی، مرجان؛ اکبری، حمیدرضا؛ نامجو، فرهاد. (1400). پیش بینی گرایش به رفتارهای پرخطر براساس درماندگی روانشناختی و تحمل پریشانی در نوجوانان بزهکار. دوفصلنامه مطالعات روانشناختی نوجوان و جوان، ۲(۱): ۲۳-۱۲. ]پیوند[
نیازی، محسن؛ سلیمان نژاد، محمد. (1397). زمینه‌های گرایش به رفتارهای پرخطر در بین نوجوانان و جوانان شهر کاشان. پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 5(16): 201-169. ]پیوند[
Bandura, A. (2016). Moral disengagement: How people do harm and live with themselves. New York, NY, US: Worth Publishers. [link]
Collyer, C., Bell, M., Christian, H. (2022). Associations between the built environment and emotional, social and physical indicators of early child development across high and low socioeconomic neighbourhoods. International Journal of Hygiene and Environmental Health, 243(6): 397-414. [link]
Caprara, G., Capanna, C. (2006). Moral disengagement in the exercise of civic-ness. Interdisciplinary Yearbook of Business Ethics, 1(6): 87-98. [link]
Davis, M. H. (1983). Measuring individual differences in empathy:evidence for a multi- dimensional approach. Jurnal of Personality and Social Paychology, 44(1):113-126. [link]
Defoe, I. N., Dubas, J. S., Edwin, S., Dalmaijer, A., Marcel, A. (2020). Is the Peer Presence Effect on Heightened Adolescent Risky Decision-Making only Present in Males, Journal of Youth and Adolescence. 49(1): 693–705. [link]
Dinkelmann, I., Buff, A. (2016). Children's and parents' perceptions of parental support and their effects on children's achievement motivation and achievement in mathematics. A longitudinal predictive mediation model. Learning and Individual Differences, 150(1): 122-32. [link]
Fitzpatrick, S., & Bussey, K. (2018). The Role of Moral Disengagement on Social Bullying in Dyadic Very Best Friendships. Journal of School Violence, 17(4): 417-429. [link]
Gupta, T., Horton, W., Haase, C., Carolc, E., Mittal, V. (2022). Clues from caregiver emotional language usage highlight the link between putative social environment and the psychosis-risk syndrome. Schizophrenia Research, 8(4): 56-64. [link]
Gupta, M., Basu, A., Thakurta, R. (2022). Re-examining the relationship between interpersonal reactivity index sub-scales and mental well-being: Implications of the pandemic. Acta Psychologica, 228(8): 362-371. [link]
Labella, M., Masten, AS. (2019). Family influences on the development of aggression and violence. Curr Opin Psychol, 19(1): 6-11. [link]
Li, B., Weng, Y. (2022). Prompt-based system for personality and interpersonal reactivity prediction. Software Impacts, 12(6): 296-302. [link]
Monteagudo, M., Delgado, B., Inglés, C., Fernández, J. (2019). Cyberbullying in the university setting. Relationship with family environment and emotional intelligence. Computers in Human Behavior, 91(2): 220-225. [link]
Muratori, P., Lochman, J. E., Manfredi, A., Milone, A., Nocentini, A., Pisano, S., & Masi, G. (2021). Callous unemotional traits in children with disruptive behavior disorder: Predictors of developmental trajectories and adolescent outcomes. Psychiatry Research, 28(236): 35–41. [link]
Morganti, F., Rezzonico, R., Cheng, S., Price, C. (2022). Italian Version of the Scale of Body Connection: Validation and Correlations with the Interpersonal Reactivity Index. Complementary Therapies in Medicine, 51(6): 240-249. [link]
Monteleone, A., Treasure, J., Kan, C., Cardi, V. (2018). Reactivity to interpersonal stress in patients with eating disorders: A systematic review and meta-analysis of studies using an experimental paradigm. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 87(4): 133-150. [link]
Mazzone, A., & Camodeca, M. (2019). Bullying and Moral Disengagement in Early Adolescence: Do Personality and Family Functioning Matter, Journal of Child and Family Studies, 28(8): 2120-2130. [link]
Rawat, C., & Gulati, R. (2019). Influence of home environment and peers influence on emotional maturity of adolescents. Integrated Journal of Social Sciences, 6(1): 15-18. [link]
Risser S, Eckert K. (2017). Investigating the relationships between antisocial behaviors, psychopathic traits and moral disengagement. International Journal of Law and Psychiatry, 45(1): 70-74. [link]
Shults, R., Shaw, K., Yellman, M., Jones. E. (2022). Does geographic location matter for transportation risk behaviors among U.S. public high school Students. Journal of Transport & Health, 22(11): 34-41. [link]
South, E., Rodgers, M., Wright, K., Whitehead, M., Sowden, A. (2022). Reducing lifestyle risk behaviours in disadvantaged groups in high-income countries: A scoping review of systematic reviews. Preventive Medicine, 154(7): 69-76. [link]
Thornberg, R., Wänström, L., Pozzoli, T., & Hong, J. S. (2019). Moral Disengagement and School Bullying Perpetration in Middle Childhood: A Short-Term Longitudinal Study in Sweden. Journal of School Violence, 18(4), 585–596. [link]
Teng, Z., Nie, Q., Guo, C., Zhang, Q., Liu, Y., Bushman, B. (2020). A longitudinal study of link between exposure to violent video games and aggression in Chinese adolescents: The mediating role of moral disengagement. Develop Psychology, 55(1): 184-192. [link]
Zhou, W., Wang, S. (2022). Early Childhood Health Shocks, Classroom Environment, and Social-Emotional Outcomes. Journal of Health Economics, 2(10): 269-278. [link]

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار