فراتحلیل بررسی اثربخشی فرزندپروری ذهن‌آگاهانه در والدین کودکان استثنایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشیار گروه روانشناسی و آموزش افراد با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

10.48308/apsy.2023.230264.1440

چکیده

هدف: فرزندپروری برای همه والدین تجربه‌ای دشوار و استرس‌زا به نظر می‌رسد و این مسئله برای والدین کودکان استثنایی پیچیده‌تر می‌شود. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر، فراتحلیل بررسی اثربخشی فرزندپروری ذهن‌آگاهانه در والدین  کودکان استثنایی بود. روش: پژوهش حاضر از نوع فراتحلیل بود. جامعه آماری این پژوهش، مقالات چاپ شده در مجلات علمی و پژوهشی معتبر داخلی و خارجی در زمینه فرزندپروری ذهن‌آگاهانه بودند. ملاک‌های درون‌گنجی برای فراتحلیل حاضر شامل داشتن شرایط لازم از نظر روش‌شناسی (روش تحقیق، جامعه آماری، شیوه نمونه گیری، ابزار اندازه‌گیری و روایی و پایایی آن، روش تجزیه و تحلیل آماری)، تناسب موضوع پژوهش با اثربخشی مداخلات فرزندپروری ذهن آگانه برای والدین کودکان استثنایی، و آزمایشی یا نیمه آزمایشی بودن هر پژوهش می‌شد. از این رو، مقاله‌ها از پایگاه‌های معتبر فارسی و انگلیسی استخراج شدند. در نهایت 15 مقاله که شامل 11 مقاله فارسی و 4 مقاله انگلیسی بود بر اساس ملاک‌های درون‌گنجی انتخاب شدند. یافته‌ها: میزان تاثیر فرزندپروری ذهن‌آگاهانه برای والدین کودکان استثنایی قابل توجه بود و اندازه اثر ترکیبی 58/0 در سطح معناداری ترکیبی 01/0 > p به دست آمد.  نتیجه‌گیری: بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که اثربخشی آموزش فرزندپروری ذهن‌آگاهانه برای والدین کودکان  استثنایی در حد متوسط (نزدیک به بالا) است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Meta-analysis of the effectiveness of mindful parenting in parents of exceptional children

نویسندگان [English]

  • ali aghaziarati 1
  • Mohammad Ashori 2
1 1. PhD in psychology and education of exceptional children, faculty of educational sciences and psychology, Isfahan University, Isfahan, Iran
2 Associate Professor, Department of Psychology and Education of People with Special Needs, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Objective: Parenting is a difficult and stressful experience for all parents, and it becomes more complicated for parents of exceptional children. Therefore, the purpose of the current research was meta-analysis to investigate the effectiveness of mindful parenting in parents of exceptional children. Method: The present research was meta-analysis type. The statistical population of this research was articles published in valid internally and externally scientific and research journals in the field of mindful parenting. The internal criteria for the present meta-analysis include having the necessary conditions in terms of methodology (research method, statistical population, sampling method, measurement tool and its validity and reliability, statistical analysis method), the appropriateness of the research topic with the effectiveness of mindful parenting interventions on parents of exceptional children, and experimental or semi-experimental nature of any research. Therefore, articles were extracted from reliable Persian and English databases, and finally 15 articles, which included 11 Persian and 4 English articles, were selected based on internal criteria. Results: The impact of mindful parenting for parents of exceptional children was significant and the combined effect size was 0.58 at the combined significance level of p < 0.01. Conclusion: Therefore, it can be concluded that the effectiveness of mindful parenting training for parents of exceptional children is moderate (close to high).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mindful parenting
  • exceptional children
  • Meta-analysis
  • Effectiveness

مراجع

ارجمندنیا، علی‌اکبر؛ عاشوری، محمد و جلیل‌آبکنار، سیده سمیه (1396). نگاهی جامع بر برنامه فرزندپروری مثبت: اصول، اهداف، سطوح و محتوا. فصلنامه رویش روان‌شناسی، 2(19)، 52-35. [پیوند]
آقازیارتی، علی؛ عاشوری، محمد؛ نوروزی، قاسم؛ و هالاهان، دانیل پی. (1401). طراحی و اعتباریابی برنامه فرزندپروری بالنده به‌منظور ایجاد آرامش و کاهش چالش در خانواده‌های دارای فرزند کم‌شنوا. خانواده پژوهی,، 18(1), 135-154. [پیوند]
شریف محمدی، فاطمه؛ چرامی، مریم؛ شریفی، طیبه؛ و غضنفری، احمد. (1399). اثربخشی آموزش گروهی مهارتهای فرزندپروری ذهن‌آگاهانه بر تنیدگی و انعطاف پذیری روانشناختی مادران دانش آموزان دختر نابینا شهر اهواز. نشریه علمی روانشناسی اجتماعی، 8(56), 137-147. [پیوند]
شریفی ریگی، علی؛ حسینی رمقانی، نسرین سادات؛ و مرادیانی گیزه رود، سیده خدیجه. (1397). اثربخشی آموزش فرزندپروری مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر اضطراب، تعارض والد- فرزند و خوداثرمندی والدگری مادران دارای کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی-کمبود توجه، فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی، 13(51)، 113-136. [پیوند]
شمسی، عبدالحسین؛ و قمرانی، امیر. (1399). مقایسه اثربخشی فرزندپروری مبتنی بر مهارت‌های سازماندهی و فرزندپروری ذهن‌آگاهانه بر روابط والد-کودک و علائم کودکان با اختلال نارسایی‌توجه/ بیش‌فعالی. روانشناسی افراد استثنایی، 10(39)، 99-132. [پیوند]
شیرالی نیا، خدیجه. ؛رمضانی، شکوفه؛ و سودانی، منصور. (1399). اثربخشی آموزش فرزندپروری ‌ذهن‌آگاهانه بر سلامت روان و کفایت فرزندپروری مادران کودکان با نیازهای ویژه. پژوهش های مشاوره، ۱۹(۷۶): ۹۱-۷۰. [پیوند]
صادقی، مسعود  و حسینی رمقانی، نسرین سادات. (1395). اثربخشی آموزش فرزندپروری مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر اضطراب و نگرانی مادران دارای کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی-کمبود توجه، مجله سلامت جامعه، 10(4)، 1-11. [پیوند]
عاشوری، محمد. (1400). روان‌شناسی، آموزش و توان‌بخشی افراد با آسیب شنوایی. انتشارات دانشگاه اصفهان. [پیوند]
غضنفری، فیروزه؛حسینی رمقانی، نسرین سادات؛ مرادیانی گیزه رود، سیده خدیجه. ؛ مهرابی، مهناز و پناهی، هادی. (1395). بررسی اثربخشی برنامه آموزشی فرزندپروری مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر سلامت عمومی مادران دارای کودک مبتلا به اختلال لجبازی نافرمانی، مجله مطالعات علوم پزشکی، 27(7)، 629-641. [پیوند]
غضنفری، فیروزه.؛ حسینی رمقانی، نسرین سادات؛ مرادیانی گیزه رود، سیده خدیجه و پناهی، هادی. (1396). اثربخشی برنامه آموزشی فرزندپروری مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر اضطراب، تعارض والد-فرزند و خوداثرمندی والدگری در مادران دارای کودک مبتلا به اختلال لجبازی نافرمانی، فصلنامه افق دانش، 23(3)، 213-218. [پیوند]
فضلی، نرجس و سجادیان، ایلناز. (1395). اثربخشی آموزش فرزندپروری ذهن‌آگاهانه بر مشکلات رفتاری کودک و استرس والدگری مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی، فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 17(65)، 26-35. [پیوند]
مرادیانی گیزه رود، سیده خدیجه؛ میردریکوند، فضل الله؛ حسینی رمقانی، نسرین سادات و مهرابی، مهناز. (1395). بررسی اثربخشی آموزشی فرزندپروری مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر اضطراب، افسردگی و پرخاشگری مادران دارای کودک مبتلا به اختلال لجبازی نافرمانی. نشریه ارمغان دانش، 21(6)، 576-590. [پیوند]
مردانی، ماریا؛ اصلانی، خالد و شیرالی نیا، خدیجه. (1400). اثربخشی روش آموزشی فرزندپروری ذهن‌آگاهانه در استرس فرزندپروری و کیفیت زناشویی مادران کودکان کم توانی ذهنی، فصلنامه خانواده پژوهی، 17(66)، 303-317. [پیوند]
ناصری، علیرضا. (1396). سرمایه های روانشناختی بر انعطاف پذیری روانشناختی، خودکارآمدی،  وظیفه شناسی، احساس کنترل، رضایت زندگی، عزت نفس، بخشش دختران نوجوان کلاس های دوم و سوم دبیرستان، روانشناسی و روانپزشکی، 8(4)، 40-50. [پیوند]
Barcaccia, B., Cervin, M., Pozza, A., Medvedev, O. N., Baiocco, R., & Pallini, S. (2020). Mindfulness, self-compassion and attachment: A network analysis of psychopathology symptoms in adolescents. Mindfulness, 11(11), 2531–2541. [Link]
Blank, A., Frush Holt, R., Pisoni, D. B., & Kronenberger, W. G. (2020). Associations between parenting stress, language comprehension, and inhibitory control in children with hearing loss. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 63(1), 321–333. [Link]
Bögels, S., & Restifo, K. (2014). Mindful parenting: A guide for mental health practitioners. New York: Springer. [Link]
Cowling, C., & Gordon, W. V. (2022). Mindful parenting: future directions and challenges, International Journal of Spa and Wellness, 5(1), 50–70. [Link]
de Bruin, E. I., Blom, R., Smit, F. M., van Steensel, F. J., & Bögels, S. M. (2015). MYmind: Mindfulness training for Youngsters with autism spectrum disorders and their parents. Autism, 19(8), 906–914. [Link]
Denkova, E., Zanesco, A. P., Rogers, S. L., & Jha, A. P. (2020). Is resilience trainable? An initial study comparing mindfulness and relaxation training in firefighters. Psychiatry Research, 285, 112794. [Link]
Dumas, J. E. (2005). Mindfulness-based parent training: Strategies to lessen the grip of automaticity in families with disruptive children. Journal of clinical child and adolescent psychology, 34(4), 779-791. [Link]
Ferraioli, S.J., Harris, S.L. (2013). Comparative Effects of Mindfulness and Skills-Based Parent Training Programs for Parents of Children with Autism: Feasibility and Preliminary Outcome Data. Mindfulness 4, 89–101. [Link]
Hallahan, D. P., Kauffman, J. M., & Pullen, P. C. (2023). Exceptional learners: An introduction to special education (15th Ed.). Pearson Education, Inc. [Link]
Kabat-Zinn, M. (2009). Everyday blessings: The inner work of mindful parenting. New York: Hachette UK. 384-6. [Link]
Liu, P., Qiu, S., Lo, H.H.M. et al. (2021). Applying the Mindful Parenting Program Among Chinese Parents of Children with ADHD: A Randomized Control Trial. Mindfulness 12, 1473–1489. [Link]
Lu, J., Potts, C. A., Allen, R. S. (2021) Homeless people’s trait mindfulness and their resilience a mediation test on the role of inner peace and hope. Journal of Social Distress and Homelessness, 30(2), 155–163. [Link]
Medeiros, C., Gouveia, M. J., Canavarro, M. C., & Moreira, H. (2016). The indirect effect of the mindful parenting of mothers and fathers on the child’s perceived well-being through the child’s attachment to parents. Mindfulness, 7(4), 916–927. [Link]
Moreira, H., Carona, C., Silva, N., Nunes, J., & Canavarro, M. C. (2016). Exploring the link between maternal attachment-related anxiety and avoidance and mindful parenting: The mediating role of self-compassion. Psychology and Psychotherapy, 89(4), 369–384. [Link]
Moreira, H., Gouveia, M. J., & Canavero, M. C. (2018). Is mindful parenting associated with adolescents’ well-being in early and middle/late adolescence? The mediating role of adolescents’ attachment representations, self-compassion and mindfulness. Journal of Youth and Adolescence, 47(8), 1771–1788. [Link]
Neff, K. D., & Faso, D. J. (2014). Self-compassion and well-being in parents of children with autism. Mindfulness, 6(4), 938–947. [Link]
Orzech KM, Shapiro SL, Brown KW, McKay M. (2009). Intensive mindfulness training-related changes in cognitive and emotional experience. J Posit Psychol, 4(3): 212-22. [Link]
Rayan, A., & Ahmad, M. (2016). Effectiveness of mindfulness-based interventions on quality of life and positive reappraisal coping among parents of children with autism spectrum disorder. Research in developmental disabilities, 55, 185–196. [Link]
Shorey, S., & Ng, E. D. (2021). The efficacy of mindful parenting interventions: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Nursing Studies, 121, 103996. [Link]
Stahl, B., & Goldstein E. A. (2010). mindfulness-based stress reduction workbook. Oakland, California: New Harbinger Publications. [Link]
Stevenson, J. C., Millings, A. & Emerson, L. M. (2019). Psychological well-being and coping: The predictive value of adult attachment, dispositional mindfulness, and emotion regulation. Mindfulness, 10(2), 256–271. [Link]
van der Oord, S., Bögels, S.M. & Peijnenburg, D. (2012). The Effectiveness of Mindfulness Training for Children with ADHD and Mindful Parenting for their Parents. J Child Fam Stud 21, 139–147. [Link]
Yang, F., & Oka, T. (2022). The role of mindfulness and attachment security in facilitating resilience. BMC Psychology, 10(1), 69. [Link]
فصلنامه روان‌شناسی کاربردی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 23 فروردین 1402

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار